23 Μαΐου: Παγκόσμια ημέρα της Χελώνας

Αξίζει να προστατεύουμε τις θαλάσσιες χελώνες;

Συμπληρώθηκαν ήδη 14 χρόνια εορτασμού της Παγκόσμιας Μέρας για τις Χελώνες, που γιορτάζεται στις 23 Μαΐου. Οι χελώνες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες επιβίωσης. Ιδιαίτερα οι Θαλάσσιες Χελώνες απειλούνται με εξαφάνιση και γι’ αυτό περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδος.

Οι κύριες απειλές των θαλασσίων χελωνών είναι:
    Η τυχαία εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία (δίκτυα, παραγάδια)
    Η ηθελημένη θανάτωση από ασυνείδητους ανθρώπους
    Οι συγκρούσεις με σκάφη
    Η ενόχληση από την έντονη χρήση των παραλιών ωοτοκίας
    Η άναρχη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη στις παραλίες ωοτοκίας
    Η κατάποση απορριμμάτων και πλαστικών

Τίθεται λοιπόν το εξής ερώτημα: Αξίζει να σωθούν οι θαλάσσιες χελώνες;

Σε ένα κόσμο γεμάτο προβλήματα, αυτή είναι μια ερώτηση που αξίζει να διατυπωθεί. Υπάρχουν καλοί λόγοι που να δικαιολογούν τις προσπάθειες διάσωσης των απειλούμενων θαλάσσιων χελωνών;

Οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν χειροπιαστό παράδειγμα του θεμελιώδους μαθήματος της οικολογίας – ότι «όλα συνδέονται». Οι θαλάσσιες χελώνες αποτελούν μέρος δύο ζωτικών οικοσυστημάτων, των παράλιων και των θαλασσινών.

Εάν οι θαλάσσιες χελώνες εξαφανιστούν και τα δύο συστήματα θα αποδυναμωθούν. Και εφόσον οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη θάλασσα ως μια σημαντική πηγή τροφοδοσίας τους και τις παραλίες για ποικίλες δραστηριότητες, η εξασθένιση αυτών των οικοσυστημάτων θα μπορούσε να έχει επιζήμιες συνέπειες στους ανθρώπους.

Αν και οι θαλάσσιες χελώνες ζουν και ευδοκιμούν στους ωκεανούς του κόσμου εδώ και 150 εκατομμύρια χρόνια, σήμερα βρίσκονται αντιμέτωπες με τον κίνδυνο να εξαφανιστούν κατά κύριο λόγω εξαιτίας των αλλαγών που έχουν επιφέρει οι άνθρωποι. Εάν αλλοιώνουμε τις θάλασσες και τις παραλίες τόσο ώστε να εξαφανίσουμε τις θαλάσσιες χελώνες, μήπως έτσι καθιστούμε δύσκολη και τη δική μας την επιβίωση;
Αν όμως επιλέξουμε να κάνουμε ό,τι απαιτείται για να σώσουμε τις θαλάσσιες χελώνες, ίσως έτσι σώζουμε και το δικό μας μέλλον;

ΝΑ μερικά πολύ χρήσιμα στοιχεία:
•    Τα παράλια συστήματα και οι αμμοθίνες δεν βρίσκουν πολλές θρεπτικές ουσίες κατά τη διάρκεια του χρόνου, επομένως υπάρχει λίγη βλάστηση στις αμμοθίνες και καθόλου στην παραλία. Αυτό συμβαίνει επειδή η άμμος δεν συγκρατεί καλά τα θρεπτικά στοιχεία. Οι θαλάσσιες χελώνες χρησιμοποιούν τις παραλίες και τις χαμηλές αμμοθίνες για να κάνουν τη φωλιά τους και να εναποθέσουν τα αυγά τους. Γεννούν περίπου 100 αυγά στη φωλιά και δημιουργούν 2 ως 4 φωλιές κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής εποχής ωοτοκίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι από κάθε φωλιά θα εκκολαφθούν μικρά, ούτε ότι κάθε αυγό θα εκκολαφτεί καθώς και ούτε ότι όλα τα μικρά που θα εκκολαφθούν θα καταφέρουν να βγουν από τη φωλιά. Όλες εκείνες οι φωλιές από τις οποίες δεν εκκολάφτηκαν μικρά, τα αυγά και τα παγιδευμένα χελωνάκια αποτελούν θαυμάσιες πηγές θρεπτικών στοιχείων για τη βλάστηση στις αμμοθίνες. Ακόμη και τα σπασμένα κελύφη των αυγών που μένουν εκεί παρέχουν θρεπτικές ουσίες.

•    Τα φυτά στις αμμοθίνες χρησιμοποιούν τα θρεπτικά στοιχεία των αυγών των χελωνών για να αναπτυχθούν και να δυναμώσουν. Η ανάπτυξη και η ενδυνάμωση της βλάστησης στις αμμοθίνες σημαίνει υγεία για ολόκληρο το οικοσύστημα της παραλίας και των αμμοθινών. Η υγιής βλάστηση και οι δυνατές ρίζες συγκρατούν την άμμο στις αμμοθίνες και προστατεύουν την παραλία από τη διάβρωση. Καθώς ο αριθμός των χελωνών μικραίνει, λιγότερα αυγά γεννιούνται στις παραλίες, παρέχοντας λιγότερα θρεπτικά συστατικά. Εάν οι θαλάσσιες χελώνες εκλείψουν, η βλάστηση στις αμμοθίνες θα χάσει μια μείζονα πηγή θρεπτικών στοιχείων, δεν θα είναι πλέον αρκετά υγιής και δυνατή να διατηρήσει τις αμμοθίνες με αποτέλεσμα οι παραλίες να εξαφανιστούν.

•    Οι θαλάσσιες χελώνες τρέφονται με μέδουσες, εμποδίζοντας τις μεγάλες συγκεντρώσεις μεδουσών – συμπεριλαμβανομένων αυτών που τσιμπούν – οι οποίες όλο και περισσότερο προκαλούν χάος σε αλιευτικές, ψυχαγωγικές και άλλες θαλασσινές δραστηριότητες σε όλους τους ωκεανούς.

•    Η έρευνα έχει αποδείξει ότι οι θαλάσσιες χελώνες συχνά λειτουργούν ως σημαντικοί ρυθμιστές στη θάλασσα. Τα θαλάσσια λιβάδια με χόρτα στα οποία τρέφονται οι πράσινες θαλάσσιες χελώνες είναι πιο παραγωγικά από όσα δεν τρέφονται. Οι χελώνες hawksbill τρώνε σφουγγάρια, εμποδίζοντας τα από το να υπερκεράσουν τα πιο αργά σε ανάπτυξη κοράλλια. Και οι δύο αυτές διατροφικές ενέργειες διατηρούν την ποικιλία των ειδών και τη φυσική ισορροπία σε ευαίσθητα θαλάσσια οικοσυστήματα. Εάν οι θαλάσσιες χελώνες εκλείψουν, αυτό θα προκαλέσει παρακμή σε όλα τα είδη των οποίων η επιβίωση εξαρτάται από τα υγιή θαλάσσια χορτολίβαδα και τους κοραλλιογενείς υφάλους. Αυτό σημαίνει ότι πολλά θαλάσσια είδη με τα οποία οι άνθρωποι τρέφονται θα χαθούν.

•    Οι θαλάσσιες χελώνες, και πολλά είδη που επηρεάζονται από την παρουσία ή την απουσία τους, αποτελούν σημαντικό αξιοθέατο για τον θαλάσσιο τουρισμό, μια μεγάλη πηγή εισοδήματος για πολλές χώρες.

Αυτοί, από όσο γνωρίζουμε, είναι μόνο μερικοί από τους ρόλους που διαδραματίζουν οι θαλάσσιες χελώνες αναφορικά με την ουσία της υγείας των οικοσυστημάτων. Ποιος ξέρει πόσους άλλους θα ανακαλύψουμε καθώς η επιστήμη αποκαλύπτει περισσότερα για αυτές; Ενώ οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να «μαστορεύουν» τον ωρολογιακό μηχανισμό της ζωής, δεν έχουμε την ικανότητα να γνωρίζουμε τις επιπτώσεις από την απώλεια κάποιου από τα λειτουργικά μέρη του.

(Εάν διαφωνείτε, προσπαθήστε να αποσυναρμολογήσετε ένα ρολόι και μετά πετάξετε ένα από τα κομμάτια του που δεν φαίνεται τόσο σημαντικό. Ενώστε πάλι το ρολόι και δείτε αν εξακολουθεί να δουλεύει).

Η εκπαίδευση των μελλοντικών γενεών είναι ο καλύτερος τρόπος προστασίας των θαλασσίων χελωνών και του ευαίσθητου πλανήτη μας. Σήμερα πρέπει να δημιουργήσουμε τους αυριανούς προστάτες του περιβάλλοντος. Καλλιεργήστε στα παιδιά σας ή στους μαθητές σας ευαισθησίες για το στεριανό και θαλάσσιο περιβάλλον μας.

Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, όπως ο ΑΡΧΕΛΩΝ, υλοποιούν ολοκληρωμένα προγράμματα περιβαλλοντικής αγωγής και ευαισθητοποίησης που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες. Μια επίσκεψη στο Κέντρο Διάσωσης θαλασσίων Χελωνών, στην 3η μαρίνα της Γλυφάδας, θα δώσει την ευκαιρία σε μικρούς και μεγάλους να δουν από κοντά θαλάσσιες χελώνες που περιθάλπονται και να συνειδητοποιήσουν πόσο ανάγκη έχουν για προστασία (ελεύθερη είσοδος κάθε Σάββατο και Κυριακή, από 11:00 έως 17:00).

Ειδικά, την Κυριακή 1 Ιουνίου ο ΑΡΧΕΛΩΝ οργανώνει από τις 11:00 μέχρι τις 14:00 ειδική εκδήλωση για παιδιά και μεγάλους με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Χελώνας. Σας προσκαλεί στον φιλόξενο χώρο του Κέντρου Διάσωσης, στην 3η μαρίνα της Γλυφάδας εκεί όπου γίνονται οργανωμένες ξεναγήσεις στις δεξαμενές στις οποίες περιθάλπονται οι τραυματισμένες θαλάσσιες χελώνες, ενώ παράλληλα διεξάγονται παιχνίδια, εργαστήρια, θεατρική παράσταση, αφήγηση παραμυθιών, «εκπαίδευση μικρών εθελοντών» και πολλά ακόμη... Η είσοδος είναι ελεύθερη για όλους.