Της Κατερίνας Παπαποστόλου*
Ογδόντα εννιά χρόνια έχουν περάσει από τότε που ορίστηκε η 4η Οκτωβρίου ως η Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων σ' ένα συνέδριο περιβαλλοντολόγων στη Φλωρεντία (1931) της Ιταλίας, στο οποίο οι επιστήμονες μίλησαν για τα δικαιώματα των έμβιων όντων πλην του ανθρώπου και 42 χρόνια πέρασαν από τη θέσπιση (1978) της Διεθνούς Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Ζώων στο Παρίσι, στη Γαλλία.
«Ασχολούνται με τα ζώα, ενώ άνθρωποι πεθαίνουν»
Στις μέρες μας η φράση «Ασχολούνται με τα ζώα, ενώ άνθρωποι πεθαίνουν» είναι εδώ να μας θυμίζει πως η ενσυναίσθηση είναι μια αρετή που δεν χαρακτηρίζει ένα μεγάλο ποσοστό συμπολιτών μας, ενώ από την άλλη η φράση «Γνώρισα τους ανθρώπους και αγάπησα τα ζώα», ηχεί άσχημα και αδικεί τόσο τα ζώα όσο και τη φιλοζωία στο σύνολό της. Ουδέποτε τα ζώα θέλησαν να κατοικήσουν στον πλανήτη διώχνοντας τους ανθρώπους. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους που δρουν ως κυρίαρχοι του πλανήτη και της κάθε έμβιας μορφής του.
Και είναι τελικά αυτή η μέρα γιορτή ή κραυγή για την κόλαση που συχνά βιώνουν αυτά τα τόσο αθώα πλάσματα; Μήπως ήρθε η ώρα να απαντήσουμε σε κάποια ερωτήματα;
Όλα τα ζώα γεννιούνται με ίσα δικαιώματα στη ζωή και στη δυνατότητα ύπαρξης; Ο άνθρωπος σέβεται τη ζωή κάθε ζώου; Ή καθώς ανήκει στο ζωικό βασίλειο μπορεί να εξοντώνει ή να εκμεταλλεύεται τα άλλα είδη του ζωικού «βασιλείου»; Χρησιμοποιεί τις γνώσεις του για το καλό των ζώων; Κάθε ζώο απολαμβάνει φροντίδας, προσοχής και προστασίας από τον άνθρωπο; Ή υποβάλλεται σε κακομεταχείριση ή απάνθρωπη συμπεριφορά;
Πόσα από τα άρθρα της Παγκόσμιας Διακήρυξης Δικαιωμάτων των Ζώων τηρούνται σήμερα άραγε; Και οποιαδήποτε καταπάτησή τους θεωρείται πράξη παράνομη και τιμωρείται; Οι θεσμοί που αφορούν τη διαχείριση του ζωικού «βασιλείου» δεν αλλάζουν εύκολα και επιμένουν να συντηρούν ένα σύστημα που μας επιτρέπει να βλέπουμε τα ζώα ως πόρους που μας ανήκουν και υπάρχουν για μας. Οι εποχές όπου τα ζώα τα τρώμε, τα φοράμε, τα εκμεταλλευόμαστε δεν έχουν ακόμη περάσει. Και από τη στιγμή που μεγάλη μερίδα πληθυσμού επιμένει να πιστεύει ότι τα ζώα μας ανήκουν χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως ιδιοκτήτης σκύλου ή γάτας, η συνέχεια είναι δυστυχώς προβλέψιμη και θλιβερή.
Η μέρα αυτή μας βγάζει σε όλο τον κόσμο στους δρόμους να ενώσουμε τις φωνές μας για να βρουν όλα τα παρατημένα και βασανισμένα πλάσματα επιτέλους τη δικαίωση και να αποκτήσουν την τόλμη να μιλήσουν για όσα καθημερινά βιώνουν, να επαναστατήσουν ειρηνικά και να ακουστεί επιτέλους η φωνή τους.
Μας βγάζει για να κραυγάσουμε όλοι μαζί πως η νέα εποχή θα έρθει, όταν μείνει άδειο κάθε κλουβί που φυλακίζει τόσο άδικα αθώους κατάδικους και όταν αδειάσει κάθε γωνιά του δρόμου που φιλοξενεί πλάσματα που έμειναν χωρίς οικογένεια. Οι «σκοτεινές» εποχές του Μεσαίωνα με τις τόσο βάρβαρες συμπεριφορές απέναντι στα ζώα συνεχώς δυστυχώς επιστρέφουν καθημερινά σήμερα, ενώ όλα τα ζώα τελικά οφείλουν να διεκδικήσουν το δικαίωμα να ζήσουν από την αρχή μια ζωή με ειρήνη, αγάπη και ασφάλεια κλείνοντας έτσι έναν κύκλο ζωής ισότιμα και δίκαια.
Η μέρα αυτή είναι μια ακόμη παγκόσμια μέρα, μα για όλους εμάς που χρόνια τώρα ματώνουμε στους δρόμους και έξω από τα σιδερένια παγωμένα κλουβιά που φυλακίζουν αθώες ψυχές, είναι μια ακόμη μέρα αγώνα και κραυγής. Είναι όμως παράλληλα μονάχα μια ακόμη ημερομηνία, φάρος να μας θυμίζει να μη σταματάμε να αγωνιζόμαστε ποτέ για έναν κόσμο αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπων και ζώων.
Οι φιλοζωικοί αγώνες που δίνονται σε κάθε πεδίο στις μέρες μας, ενισχύουν σαφώς τη διάθεση κάποιου να υιοθετήσει ένα ακηδεμόνευτο ζώο, αντί να αγοράσει κυρίως από κάποιο κλουβί pet shop ή από κάποιο παράνομο εκτροφείο, καθώς ένα τεράστιο μέρος του πληθυσμού επιθυμεί να αποκτήσει τον σκύλο ή τη γάτα που θέλει στο χαμηλότερο όμως κόστος!
Μα επιστρέφοντας στην πραγματικότητα πολύ λίγα πράγματα δυστυχώς εντέλει αλλάζουν και πολλές από αυτές τις υιοθεσίες διαπνέονται από ένα μόνιμο αίσθημα ανευθυνότητας! Ο κόσμος συμμετέχει συχνά σε εκδηλώσεις ενδιαφέροντος υιοθεσίας ζώων, το αίσθημα οίκτου για ένα αδέσποτο ζώο τον οδηγεί στην υιοθεσία του, αλλά η ανετοιμότητά του για αυτό, οδηγεί πολύ συχνά το ζώο πίσω, λες και έχει κάρτα αλλαγής.
Στο εξωτερικό σημαντικά κινήματα έχουν ενωθεί προς την κατεύθυνση προάσπισης των δικαιωμάτων όλων των ζώων, ενώ στην Ελλάδα ακόμη βαδίζουμε ανάμεσα σε φιλοζωικές διαμάχες των οποίων τα πυρά κατευθύνονται κατευθείαν πάνω στα ζώα τα οποία είναι και τα μοναδικά χαμένα από αυτό. Κατάρες, βρισιές, χυδαιολογίες, αντιδικίες, δικαστικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους ενεργούς συχνά φιλόζωους είναι καθημερινές διαδικτυακές πρακτικές ακόμη και πάνω στα πτώματα ζώων, με μοναδικό αποτέλεσμα την απομάκρυνση του κόσμου από τη φιλοζωία και την καταδίκη όλων εκείνων των πλασμάτων που δεν έχουν φωνή και έχουν εναποθέσει τη ζωή τους όλη στα χέρια μας.
Τα ζώα είναι η πιο αγνή πλευρά της φύσης, η πιο αθώα πλευρά του εαυτού μας, οι πιο πιστοί μας φίλοι. Ενώ εμείς τα δηλητηριάζουμε, εμείς τα κλωτσάμε, εμείς τους κόβουμε τα αυτιά και τις ουρές, εμείς τα πετάμε στα βουνά, στα ποτάμια, στα σκουπίδια για να τα ξεφορτωθούμε, εμείς τα αλυσοδένουμε, εμείς τα τιμωρούμε, εμείς, όταν πεθάνουν, τα στοιβάζουμε ως σκουπίδια στα αυτοκίνητα καθαριότητας του Δήμου. Εμείς καθορίζουμε τη ζωή τους. Εμείς τα πετάμε ως άχρηστα αντικείμενα, γιατί τα βαρεθήκαμε ή γιατί δεν χωράνε πλέον στη ζωή μας. Και γιατί όλα αυτά; Γιατί νομίζουμε πως κυριαρχούμε στη φύση, ενώ εκείνα μας εμπιστεύονται ως την καλύτερη επιλογή της σύντομης ζωής τους.
Η μέρα αυτή είναι και φέτος εδώ ολοζώντανη να μας θυμίζει ότι ο απλός οίκτος προς τα ζώα είναι άνευ αξίας. Δεν ωφελούν πουθενά εκφράσεις και σχόλια λύπησης στο διαδίκτυο κάτω από κάθε post που ζητά κάποιος εθελοντής φιλόζωος βοήθεια ούτε οι αντιδικίες, οι βρισιές και οι κατάρες κάτω από κάθε εικόνα ενός σουβλισμένου αρνιού ή μιας αγελάδας που κοιτά με απόγνωση την κάμερα λίγο πριν οδηγηθεί στη σφαγή.
Να αποκτήσουμε μια ενπαθητική σχέση με όλα τα ζώα
Εκείνο που οφείλουμε είναι να προσπαθήσουμε να αποκτήσουμε μια ενπαθητική σχέση με όλα τα ζώα, ώστε να αντιληφθούμε όλα τα δεινά που βιώνουν, να τα αγαπήσουμε όπως οφείλει να αγαπήσει και να βοηθήσει ο δυνατός τον αδύναμο και κυρίως όλοι εμείς να αναλάβουμε δράση υπέρ τους, κόντρα στην απάνθρωπη, ανήθικη και απαράδεκτη συμπεριφορά πολλών άλλων απέναντί τους.
Όσο οι άλλοι ακολουθούν συνήθειες του παρελθόντος που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, εμείς όλοι να κάνουμε τη διαφορά. Και να καταστρώσουμε από κοινού το σχέδιο δράσης μας υπέρ τους με λογική και με συναίσθημα, με το μυαλό και τις καρδιές μας απολύτως δεκτικές και κινητοποιημένες. Γιατί η κόλαση που αντιμετωπίζουν κάθε λεπτό της μέρας όλα τα ζώα δεν είναι μια υπόθεση ή ένα δίλημμα μα η θλιβερή πραγματικότητα. Τους συμπεριφερόμαστε με απαξίωση ως σύγχρονους δούλους, τα σφάζουμε, τα τρώμε, τα φοράμε, τα χλευάζουμε, τα στέλνουμε στα εργαστήρια πειραμάτων, τα καταδικάζουμε στις όποιες άγριες διαθέσεις μας. Αυτή είναι συνήθως η ζωή τους και δεν είναι σίγουρα στρωμένη με ροδοπέταλα…
Σε μια χώρα που τα παρατημένα ζώα στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είτε κακοποιούνται, είτε δολοφονούνται, είτε είναι πρώην δεσποζόμενα που εγκαταλείφθηκαν, για να έρθει η αλλαγή πρέπει να αλλάξουν ριζικά πρώτα οι πεποιθήσεις. Και για να αλλάξουν οι πεποιθήσεις πρέπει πρώτα κάποιος να πιστέψει σε αυτή την αλλαγή. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η όποια αλλαγή θα είναι προσωρινή ή ψεύτικη και μάλιστα πολύ συχνά έρμαιο προεκλογικών υποσχέσεων. Χρειάζεται η συνεργασία της Πολιτείας, της Δημοτικής Αρχής, της Αστυνομίας, των Μ.Μ.Ε. και φυσικά πάνω από όλα η δύναμη της ριζικής αλλαγής της Παιδείας. Η δύναμη της ενότητας όλων εκείνων που συμπονούν και αγαπούν όλα τα ζώα.
Στείρωση, υιοθεσίες, αφύπνιση, ενημέρωση, λίγη τροφή και νερό, ριζική αλλαγή παιδείας στο σχολείο με ένταξη φιλοζωικών μαθημάτων, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση ενηλίκων με μηνύματα κοινωνικού και φιλοζωικού χαρακτήρα, εφαρμογή των νόμων, καταγγελία κάθε κακοποίησης και εγκατάλειψης, έλεγχος των εισαγωγέων, όσων Pet Shop εξακολουθούν να συντηρούν τα puppy mills, κλείσιμο των παράνομων εκτροφέων που ενώ η παράνομη εκτροφή απαγορεύεται, καθημερινά πωλούνται ζώα μισοτιμής που σε πολλές περιπτώσεις πεθαίνουν ακόμη και ημερών από ασθένειες τάχα «χωρίς αιτία». Και κυνήγι στους ανεξέλεγκτους κυνηγούς. Και τότε μόνο ίσως αρχίσει να αχνοφαίνεται η ελπίδα.
Υπεύθυνη υιοθεσία για όλα τα ακηδεμόνευτα ζώα, και δεν εννοούμε μόνο τη στείρωση που οφείλουμε να κάνουμε στον σκύλο και στη γάτα μας υπηρετώντας και κανόνες ηθικής εκτός από το γεγονός να μη γινόμαστε μέρος του προβλήματος, την ιατρική περίθαλψη, τη σίτιση και γενικότερα την απόλυτη ευζωία τους, αλλά το βασικότερο την υπομονή και το κουράγιο όλων εκείνων που υιοθετούν ζώα από το δρόμο και από τα κλουβιά. Την πάταξη κάθε μορφής βίας. Υπάρχουν στην Ελλάδα «πρακτικές» που δεν αρκεί μονάχα να αλλάξουν. Χρειάζεται να γκρεμιστούν και να ξαναχτιστούν. Από την αρχή σε νέες βάσεις και δεδομένα.
Η κατάσταση στα ακηδεμόνευτα ζώα είναι δυστυχώς αυτή που περιγράφηκε όσο πιο σύντομα γινόταν παραπάνω. Τι γίνεται όμως και με τα υπόλοιπα ζώα; Εκείνα που γίνονται τροφή μας, εκείνα που γδέρνονται και σκοτώνονται για να γίνουν ο ρουχισμός μας, εκείνα που πέφτουν θύματα των κυνηγών, εκείνα που γίνονται αντικείμενα πειραμάτων και που αγγίζουν αυτά μονάχα σήμερα περίπου 115 εκατομμύρια ετησίως; Και η άποψη που συνοδεύει όλους εκείνους που πειραματίζονται πάνω σε ζώα ότι οι οργανισμοί τους είναι τόσο κοντά στον άνθρωπο μήπως δεν έχει καμιά δόση αλήθειας τελικά και εκτός αυτού είναι πέρα για πέρα ανήθικη;
Γιατί να είναι ανήθικο να χρησιμοποιώ έναν άνθρωπο σε ένα πείραμα και να μην είναι το ίδιο και για ένα ζώο; Αλλά και γιατί να πρέπει να είναι κάποιος απόλυτα όμοιος με μας για να μην τον χρησιμοποιούμε ως μέσο ικανοποίησης των δικών μας αναγκών; Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο πόνος είναι ίδιος για όλα τα πλάσματα. Ποιος μας εγγυάται το μέγεθος του πόνου που νιώθει μια μέλισσα όταν της ξεριζώνουν τα φτερά της ή μια μύγα όταν την κλείνουν σε ένα ποτήρι και δεν της επιτρέπουν να αναπνεύσει για να αργοπεθάνει από ασφυξία; Το μέγεθος ενός ζώου δεν είναι σίγουρα η μονάδα μέτρησης του πόνου που νιώθει κάθε φορά που ένα ανθρώπινο χέρι επεμβαίνει στο σώμα του.
«Τα σφαγεία είχαν γυάλινους τοίχους, δε θα έτρωγε κανείς μας ξανά ζώα»
Η φράση πως αν «Τα σφαγεία είχαν γυάλινους τοίχους, δε θα έτρωγε κανείς μας ξανά ζώα» μήπως θα πρέπει όλους να μας προβληματίσει; Μήπως θα έπρεπε να βαδίσουμε ολοένα και πιο κοντά στις συνέπειες των πράξεών μας και να μην κρυβόμαστε πίσω από αυτές; Μήπως θα έπρεπε να ξεκινήσουμε σιγά σιγά να νιώθουμε τον αντίκτυπο κάθε πράξης βίας και εξευτελισμού των ζώων ακόμη και αν δεν βάλαμε για αυτό το ίδιο το χέρι μας;
Το γεγονός ότι εμείς οι ίδιοι δεν σφάζουμε τα ζώα για την τροφή μας ματώνοντας τα ρούχα μας, μας νομιμοποιεί άραγε τόσο, ώστε να τα τρώμε; Το «λαχταριστό» μπιφτέκι στο πιάτο μας ήταν κάποτε ένα ζώο που έτρεχε ανέμελο στη φύση και του στερήσαμε το δικαίωμα στη ζωή κάνοντας ταυτόχρονα μεγάλο κακό στο περιβάλλον και στον οργανισμό μας.
Σε άλλα νέα σε όλο τον κόσμο περισσότερα από 650 είδη ζώων απειλούνται με εξαφάνιση, ταυρομαχίες συνεχίζουν μια υποτιθέμενη άθλια παράδοση, σαφάρι αφανίζουν άμαχο αθώο ζωικό πληθυσμό «γιατί έτσι τους αρέσει», ζωολογικοί κήποι μυρίζουν θάνατο από τον εγκλεισμό πλασμάτων που τα γεμίζουν φάρμακα και ηρεμιστικά, θαλάσσια πάρκα αιχμαλωτίζουν ζώα μακριά από το φυσικό τους περιβάλλον και τον τρόπο ζωής για τον οποίο προορίστηκαν να ζουν.
Η αντίληψη για την υπεροχή του ανθρώπου απέναντι στα ζώα, στηριζόμενη κυρίως στον «λόγο» που μονάχα ο άνθρωπος διαθέτει σε αντίθεση με τα ζώα, έχει τις καταβολές της στα βάθη των αιώνων και πάνω της πέρασε ο Καρτέσιος, άλλοι φιλόσοφοι, ο Μεσαίωνας, ο Διαφωτισμός και άλλες σημαντικές εποχές να την εδραιώσει. Και μαζί της και την αντίληψη πως ο άνθρωπος διαθέτει χαρίσματα και ικανότητες που τα ζώα υποτίθεται δεν έχουν.
Μήπως τελικά η άθλια συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα είναι κυρίως αποτέλεσμα μιας συνήθειας που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά; Μήπως ήρθε η ώρα εμείς να τις αλλάξουμε; Για να αλλάξουμε όμως τις συνήθειες μας, πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις μας. Η νέα εποχή στη φιλοζωία ξεκινάει τώρα. Και είναι η κατάλληλη εποχή να πάρουμε πίσω όλα όσα μας ανήκουν.
Σε μια γενιά άλλοι θα εξακολουθούν να δρούνε εθελοντικά, άλλοι θα βοηθούν στο μέτρο που μπορούν, άλλοι θα συνεχίσουν αδιάφοροι και άλλοι θα καταντήσουν δολοφόνοι. Και κάποιοι θα σηκώσουν το βάρος της μεγάλης αλλαγής και του κτισίματος μιας νέας ζωοφιλικής παιδείας. Εκείνοι που δεν λύγισαν. Εκείνοι που για χάρη όλων εκείνων των πλασμάτων που χάθηκαν από ανθρώπινα χέρια, όσο οι άλλοι τους κατηγορούν ως μισάνθρωπους, θα αναλάβουν να επαναστατήσουν εκ μέρους των ζώων. Για τα δικαιώματά τους. Και είναι πλέον αρκετοί. Και θα νικήσουν. Γιατί δεν είναι πλέον μόνοι!
Υπάρχουν θεσμοί που οφείλουμε ολοκληρωτικά να τερματίσουμε και όχι απλά να βελτιώσουμε. Δεν γίνεται να απαγορεύουμε τη χρήση ζώων για τοξικολογικά τεστ καλλυντικών και να επιτρέπουμε τη χρήση ζώων σε πειράματα για ιατρικές έρευνες. Να πολεμούμε τη βιομηχανική κτηνοτροφία και να αποδεχόμαστε την παραδοσιακή. Να δίνουμε αγώνες για τη διακοπή του κυνηγιού και να συναινούμε σε πρακτικές αφανισμού υπερπληθυσμού ζώων.
Ζούμε σε μια εποχή κομβική για όλους. Κάτω από τέτοιες συνθήκες ή θα συμβιβαστούμε ή θα εκτεθούμε και θα μοχθήσουμε για το λιγότερο κακό. Ή θα αράξουμε στους καναπέδες μας κάτω από την «κουβέρτα» και τα όνειρα του «έλα μωρέ σιγά, εγώ θα σώσω τον κόσμο;» ή θα επαναστατήσουμε με ειρήνη, ηθική, λογική, ευαισθησία και συναίσθημα. Ίσως να μην τα καταφέρουμε να ανταποκριθούμε στις υψηλές προσδοκίες μας και ίσως να χάσουμε το θάρρος μας ή να μην έχουμε τη δύναμη που απαιτείται. Το σημαντικό όμως είναι να μη λυγίσουμε στα εμπόδια και να μη σταματάμε να διεκδικούμε για τα πλάσματα αυτά τον κόσμο που τους αξίζει. Το να φερθούμε στα ζώα με συμπόνια και ηθική είναι δείγμα σίγουρα του πολιτισμού μας.
Τα ζώα δεν είναι ικανά να διαμαρτυρηθούν για την κατάσταση που βιώνουν ψηφίζοντας, διαδηλώνοντας ή βάζοντας βόμβες. Δεν είναι ικανά μόνα τους να επαναστατήσουν, αλλά αντίθετα υπομένουν σιωπηρά όλα όσα ο άνθρωπος τους προκαλεί, ένα ον που είναι ικανό πραγματικά να καταστήσει τον πλανήτη εντελώς ακατάλληλο για όλους.
Θα γίνουμε τελικά αλτρουιστές;
Το ερώτημα είναι θα γίνουμε τελικά αλτρουιστές και θα βάλουμε ένα τέλος στην απάνθρωπη μεταχείριση αυτών των τόσο χαρισματικών πλασμάτων που είναι υπό την εξουσία μας; Και αυτό όχι επειδή αναγκαζόμαστε από τους «νόμους», αλλά επειδή η στάση μας αναγνωρίζουμε πλέον πως είναι ηθικά αστήριχτη και αδικαιολόγητη! Ανεπίτρεπτη, φασιστική και άκρως ρατσιστική.
Ο σεβασμός σε κάθε ζώο με το οποίο συνυπάρχουμε δεν είναι υπόθεση ατομική του καθενός μας. Είναι θέμα ριζικής αλλαγής της πολιτικής στάσης που οφείλουμε να έχουμε απέναντι σε κάθε συγκάτοικο στον πλανήτη και στο ίδιο το περιβάλλον.
Ας είναι η κάθε μέρα κίνητρο να βγούμε από το σκοτάδι μας, να διαχειριστούμε τον θυμό μας και τη θλίψη μας, να ενωθούμε όλοι μας για έναν κοινό σκοπό. Πέρα από προσωπικές αντιπάθειες και εχθρότητες. Πέρα από κατάρες και αντιδικίες. Όταν μας ενώνει η αγάπη για τα ζώα τίποτα δεν είναι ικανό να μας χωρίσει. Η «πεποίθηση» πως όταν πεινούν άνθρωποι, το να φροντίζεις τα ζώα είναι ανεπίτρεπτο, δεν πρέπει να περάσει. Αρκεί η αποδοχή πως όλα τα έμβια όντα νιώθουν όλα το ίδιο.
Αυτή η μέρα είναι εδώ να μας υπενθυμίζει πως η δίχως όρια αγάπη και συμπόνια για όλα τα πλάσματα που αναπνέουν και ο αγώνας για την απόκτηση της αρετής της ενσυναίσθησης είναι και η μοναδική ορθή ηθικά συμπεριφορά. Μήπως ήρθε τελικά η ώρα να διεκδικήσουμε για χάρη όλων των ζώων όλα όσα στερήθηκαν και τους ανήκουν;
Γιατί οι λέξεις που γράφονται κάθε φορά δεν έχουν σίγουρα τη δύναμη να αλλάξουν τίποτα από μόνες τους, αν δεν συνοδευτούν από τις πράξεις όλων μας που θα αναδυθούν από τις ιδέες που «γεννούν» τα συναισθήματα μέσα από αυτές τις λέξεις. Και όλοι μαζί μπορούμε να τα καταφέρουμε. Πουθενά και ποτέ κανείς μόνος. Έλα μαζί μας! Η σιωπή είναι συνενοχή και στην περίπτωση που κάποιοι επιμένουν να κλέβουν βάναυσα τις ζωές αυτών των πλασμάτων θέλει ΚΡΑΥΓΗ. Γιατί δυστυχώς δεν θα αργήσει να έρθει και η σειρά μας…
*Η Κατερίνα Παπαποστόλου είναι εκπαιδευτικός με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή, εκπαιδεύτρια σκύλων, συγγραφέας και ιδρύτρια της ομάδας Ζω.Ε.Σ.
Διαβάστε επίσης:
Βοηθήστε μας να συνεχίσουμε να σας ενημερώνουμε για όσα συμβαίνουν στα ζώα στην Ελλάδα ενισχύοντας το www.zoosos.gr
