De Profundis (εκ βαθέων) κατά της ευθανασίας

Η Ρεγγίνα Αργυράκη, καθηγήτρια φιλοσοφίας και νευροεπιστημών στο Α.Π.Θ. και συντονίστρια της διεπιστημονικής συμβουλευτικής επιτροπής της Πανελλήνιας Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας (Π.Φ.Π.Ο.) μας εξηγεί, γιατί η ευθανασία, δεν μπορεί να είναι η εύκολη λύση και να «εφαρμόζεται» στα ζώα από εκείνους, που μάλιστα θέλουν να θεωρούν τους εαυτούς τους φιλόζωους…

Η κα Αργυράκη ως δραστήρια φιλόζωη και ως νευροεπιστήμονας τονίζει, ότι η ευθανασία επιτρέπεται στα ζώα στις ίδιες περιπτώσεις, που αυτή επιτρέπεται και στους ανθρώπους! Δεν έχουμε το δικαίωμα να στερούμε τη ζωή των άλλων όντων… Η ευθανασία είναι η έσχατη λύση και εφαρμόζεται μόνο, όταν έχουμε σ’ ένα ζώο πολυοργανική ανεπάρκεια, πλήρη εφίππευση της σπονδυλικής στήλης (αποκοπή νωτιαίου μυελού) ή βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο επώδυνου καρκίνου.

De Profundis (εκ βαθέων)

«Προς το παρόν βιώνουμε μια κρίση, που στην πραγματικότητα σχηματοποιήθηκε κατά την τελευταία δεκαετία του προηγούμενου αιώνα, ενώ κατά το μάλλον ή ήττον παρακολουθούμε την κορύφωση της επί των ημερών μας. Δεν είναι κρίση έκπτωσης κάποιων αξιών, που χρήζουν αποκατάστασης. Είναι το τέλος του Διαφωτισμού και των ιδεολογιών του συλλήβδην, όλου δηλαδή του κοινωνικοπολιτικού συστήματος του εθνοκρατικού μοντέλου του 19ου αιώνα, αλλά και του λεξιλογίου του.

Ένα από τα ηχηρότερα συμπτώματα της κατάργησης αυτού του λεξιλογίου αποτελεί και η αμφίσημη (ή συχνά και πολύσημη) χρήση επιθέτων κοινωνιολογικής κατηγοριοποίησης, που συχνά απαντούν με πρώτο συνθετικό το κατηγόρημα φύλο-, συμπεριλαμβανομένων και των φιλοσόφων (της επαγγελματικής μου συντεχνίας).

Από τα ως άνω επιβαρυμένα επίθετα είναι και ο φιλό - ζωος. Και τούτο γιατί κατά την μία σήμανση λειτουργεί ως ζωό -φιλος, δηλαδή, ο αγαπών την χρήση του ζώου και όχι το ζώο καθ' εαυτό.

Πέρα από την προφανή αντιμετώπιση του τελευταίου ως διατροφικό, βιοποριστικό και ευρύτερα χρηστικό res (πράγμα), ακόμα και η προς τούτο συναισθηματική επένδυση διαλαμβάνει χαρακτήρα ψυχαναλυτικό (το ζώο ως υποκατάστατο τέκνου, συντρόφου ή φίλου) ή κοινωνιοκαταδεικτικό (το ζώο ως ευαισθητοποιητική παράμετρος ταύτισης προς αδικούμενες ή ασθενείς κοινωνικές ομάδες).

Η τέτοια σήμανση θέτει τον φιλόζωο (εν τοις πράγμασι ζωό - φιλο) προ των εξής ψευδοπρουποθέσεων:
α) πρέπει να λαμβάνει αποφάσεις για την ευζωία των ζώων.
β) πρέπει να συμπεραίνει με τα δικά του κριτήρια τις παραμέτρους της ως άνω ευζωίας.
γ) πρέπει να διαχειρίζεται την ύπαρξη των ζώων στον ευρύτερο ιστό υποδοχής και δράσης τους.

Όλα τα παραπάνω είναι ψευδοπροϋποθέσεις, επειδή λογικά αποτελούν λήψη του ζητουμένου.
Γιατί:
α) δεν μπορεί κανείς να αποφασίζει για μία άλλη οντότητα, οριοθετώντας την ευζωία μέσα από τις βιολογικές παραμέτρους του δικού του οντογενετικού είδους.
β) δεν μπορεί κανείς να προβαίνει σε ασφαλείς συμπερασμούς, οσάκις εμπλέκει σε αυτούς συναισθηματική, άρα αλυσιτελή, ταύτιση.
γ) η έννοια της διαχείρισης προϋποθέτει την σαφή διαφοροποίηση ανάμεσα σε ένα θεσμικό ανώτερο και σε ένα θεσμικό κατώτερο είδος, δηλαδή ανάμεσα σε έναν δυνάστη και σε έναν δυναστευόμενο.

Εν κατακλείδι ο φιλόζωος, που δρα ως ζωό – φιλος, αποτελεί έναν άτυπο συνδυασμό της Φόνισσας του Παπαδιαμάντη (που δολοφονούσε τα ομόφυλά της βρέφη για να μην καταλήξουν γυναίκες δύστυχες, όπως η ίδια) και του Άγγλου Ύπατου Αρμοστή στις Ινδίες (που διαχειριζόταν την περίσσεια ιθαγενούς έγχρωμου κρέατος προς όφελος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας).

Η απόφαση γύρω από την ζωή ή τον θάνατο οποιουδήποτε έμβιου όντος (έστω και πρωτόζωου, πόσο μάλλον ανώτερου θηλαστικού) δεν αποτελεί ζήτημα σχετικοκρατίας της ηθικής, αλλά εντελώς ουσιώδες πρόβλημα γνωσιολογίας.

Κατά την έτερη λοιπόν σήμανση του όρου, ο φιλόζωος έχει επιλέξει μια στάση ζωής πάγια υπαγορευμένη από την γνώση, που ο άνθρωπος δεν αποτελεί παρά άλλο ένα βιολογικό είδος, είναι δηλαδή ομότιμος εταίρος μέσα στην οντογένεση.

Οι όποιες λοιπόν αποφάσεις του έχουν επίπτωση στο οντογενετικό δίκτυο και πρέπει να λαμβάνονται με τεράστια περίσκεψη και αιδώ. Πολύ περισσότερο πού, αν καλείται για πρώτη φορά κατά την εξελικτική ιστορία, να υπερασπιστεί τα άλλα είδη, καλείται επειδή η υπεράσπιση ορθώνεται κατά των δικών του σφαλμάτων, που τόσο ανοίκεια κατέστρεψαν την φυσική συνέπεια.

Η εφαρμογή ευθανασίας στα ζώα έξω και πέρα από κάθε ηθικολογία, πρέπει υπό αμιγώς γνωσιολογικές προϋποθέσεις να γίνεται υπό τις ίδιες ακριβώς παραμέτρους, που θα αποφασιζόταν και για τους ανθρώπους.

Διαφορετικά οι φιλόζωοι - ζωόφιλοι δεν είναι παρά συναισθηματικά χρησιμοθήρες εξ ίσου επιθετικοί καταναγκαστικοί με τον τελευταίο γουναρά, τον τελευταίο χασάπη ή τον τελευταίο έκφυλο κυνηγό άγριων υπό έλλειψη ειδών.

Το περασμένο Σάββατο το βράδυ είχα μια εξαιρετικά προσοδοφόρα συνάντηση με τον συνάδελφό μου Θανάση Ντινόπουλο, διεθνώς διακεκριμένο νευροεπιστήμονα και πρόεδρο της Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Συνεργαζόμαστε στενά ως συνεπιβλέποντες επόπτες κάποιων υποψηφίων διδακτόρων προς εκπόνηση των διατριβών τους στο πανεπιστήμιο μας και ευκαιρίας δοθείσης συζητήσαμε το υπό έκδοσιν νέο του βιβλίο με θέμα τους κοινούς τύπους του ανθρώπινου εγκεφάλου και των εγκεφάλων άλλων ανώτερων θηλαστικών.

Ο Ντινόπουλος, που έχει δουλέψει επί μακρόν με τον νομπελίστα Zeki και είναι ο κύριος μεταφραστής του στην Ελληνική γλώσσα, κατέληξε σε συμπεράσματα, που περιμένει ανυπόμονα η επιστημονική κοινότητα εν όψει της έκδοσης και παρουσίασης τον Σεπτέμβριο από τους γενετιστές Κριμπά και Αλαχιώτη και εμένα, που μου έγινε η τιμή, να μου προταθεί, να γράψω τον πρόλογο.

Συμπεράσματα που επανατοποθετούν την οπτική των δικαιικών συστημάτων απέναντι στα ζώα, τα ζητήματα ευθανασίας και τα προβλήματα αναθεώρησης των ορισμών των εννοιών “άνθρωπος” και “ζώο”.

Έτσι λοιπόν μπορεί κάποιος φυσικά να δρα ως φιλόζωος υπό την πρώτη σήμανση του όρου, αν ενέχεται στα τρέχοντα νομικά πλαίσια, και μπορεί να συνεταιρίζεται, ώστε να συμπήξει ομοσπονδίες.

Αλλά δεν δικαιούται κατ' ουδεμίαν ανοχή να διατηρεί φιλεύσπλαχνο προσωπείο, αφού στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένας αναφανδόν ζωόφιλος και υποχρεούται να το δηλώνει ευθαρσώς, δηλαδή ότι εύ(;)θανατώνει κατά την ίδιαν του βούλησιν υπό το σαθρό προκάλυμμα της πρόληψης δεινών και της αποτελεσματικής (;) διαχείρισης.

Τέλος, ας μην καταφεύγουμε στην φτηνή δικαιολογία πως όλα τα παραπάνω αποτελούν τη θεωρητικόλογη ομφαλοσκοπική κουβεντούλα μιας κλειστής επιστημονικής elit, που δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα μέσα στο σπίτι της.

Προσωπικά δεν θα απαριθμήσω πόσα ζώα έχω μέσα στο σπίτι μου, δίπλα στο κρεβάτι μου, επειδή ήδη από το 2005 αντιμετωπίζω συνεχείς επιδρομές εισαγγελέων με κλειδαράδες, κατόπιν καταγγελιών καλοθελητή γείτονα, με τον οποίο με χωρίζουν πολεοδομικές διαφορές (τυγχάνει υπερμεγέθης αυθαιρετούχος εις βάρος της πολυκατοικίας μας).

Είναι όμως όλα βαριές περιπτώσεις αναπηριών ή γήρατος. Όλα είναι χαρούμενα, με υψηλή ποιότητα ζωής και ποτέ δεν σκέφτηκα καν να τα διαχειριστώ μέσω ευθανασίας!!!!

Στην γειτονιά μου εξ άλλου η σχεδόν τυφλή από ολικό γλαύκωμα Τιτίκα μας πέθανε πρόσφατα στα δεκαπέντε της από νεφρική ανεπάρκεια, ενώ ο Λίνος και ο Μπούλης είναι ευτυχή τρίποδα, ετών 16και 19 αντίστοιχα.

Σχεδόν όλα τα κουτάβια, που μας πέταξαν κατά καιρούς στα πέριξ τετράγωνα, τα μεγαλώσαμε, τα στειρώσαμε και όσα δεν υιοθετήθηκαν υγιαίνουν υπό στενή επιτήρηση.

Επανερχόμενη στα εντός του οίκου μου, για να συμπεράνετε ενδεικτικά τον αριθμό τους, ομολογώ, πως μου κοστίζουν περίπου 500 - 600 ευρώ το δεκαπενθήμερο από τον μισθό μου αποκλειστικά. Δεν επιζητώ εύσημα. Είναι η μέση στάση, που μπορεί να επιλέξει ένας επιστήμονας της δικής μου κατεύθυνσης υπό τις παρούσες συνθήκες.

Μονόδρομος

Εν κατακλείδι συνοψίζοντας θα έλεγα, ότι η ευθανασία επιτρέπεται στα ζώα στις ίδιες περιπτώσεις, που αυτή επιτρέπεται και στους ανθρώπους, και δεν μπορεί κανείς, να αποφασίζει για μία άλλη οντότητα, οριοθετώντας την ευζωία μέσα από τις βιολογικές παραμέτρους του δικού του οντογενετικού είδους.

Ειδικότερα, όταν έχουμε σε ένα ζώο πολυοργανική ανεπάρκεια, πλήρη εφίππευση της σπονδυλικής στήλης (αποκοπή νωτιαίου μυελού) και στο τελευταίο στάδιο επώδυνου καρκίνου.

Ρεγγίνα Αργυράκη

Υ.Γ. Τόσο εγώ, όσο και οι συνάδελφοι μου Πανεπιστημιακοί, αποφασίσαμε να στηρίξουμε με όλη την εμβέλεια των δυνάμεων μας την Π.Φ.Π.Ο., μόνον υπό τις ως άνω προϋποθέσεις αντίληψης περί ευθανασίας. Αν θεωρούσαμε πως τα πράγματα δεν είναι έτσι, φοβάμαι πως οι γνωστικές μας θύρες θα ήταν κλειστές».

Διαβάστε επίσης:

Η φιλοζωία εφαρμόζεται μόνο στην πράξη