Άγιος Γεώργιος εναντίον αγίου Φραγκίσκου

Του Κώστα Αλεξίου*

Η επικρατούσα αφήγηση που θέλει τον άγιο Γεώργιο στις γνωστές εικόνες να σκοτώνει τον δράκο, δεν είναι ακριβώς έτσι. Ο μύθος εμφανίζεται πρώτη φορά στο μεσαιωνικό κείμενο των Χρυσών Θρύλων: Ο δράκος τρομοκρατεί τους ντόπιους, οι οποίοι του προσφέρουν τα παιδιά τους για να κατευνάσουν την οργή του.

Όταν εν τέλει προσφέρθηκε στον δράκο και η κόρη του βασιλιά, έτυχε να περνάει από εκεί ο άγιος Γεώργιος (σιγά που θα πέρναγε όταν θυσιάζονταν οι πληβείες). Η κόρη εξηγεί στον Γεώργιο πώς έχει η κατάσταση και εκείνος της λέει μη φοβάσαι, εγώ είμαι εδώ, και εκείνη τη στιγμή έρχεται ο δράκος. Δράκος και άνθρωπος ορμάνε ο ένας στον άλλον, με τον δεύτερο να τραβάει το σπαθί του και να κάνει τον σταυρό του.

Στη συνέχεια ο Γεώργιος καταφέρνει χτύπημα στον δράκο, ο οποίος τραυματίζεται αλλά δεν πεθαίνει. Υπό τις οδηγίες του Γεωργίου η νεαρά περνάει ένα λουρί στον δράκο, ο οποίος δεν φέρει αντίσταση και τους συνοδεύει πίσω στην πόλη. Οι άνθρωποι τρομοκρατούνται που τον βλέπουν και ο Γεώργιος βγάζει λόγο: Μη φοβάστε, απλά βαφτιστείτε χριστιανοί και εγώ θα σκοτώσω τον δράκο. Πράγματι, βασιλιάς και υποτελείς βαφτίζονται και ο Γεώργιος αποκεφαλίζει τον δράκο.

Το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο της ιστορίας είναι ότι οι Χρυσοί Θρύλοι, μπεστ σέλερ της εποχής, εμφανίζονται το 1260, δηλαδή 35 χρόνια μετά τον θάνατο του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, η ζωή του οποίου συνδέθηκε με έναν παρόμοιο μύθο: Έξω από τα τείχη της Γκούμπιο, μιας πόλης στα βόρεια της Ασίζης, υπάρχει ένας λύκος που επιτίθεται σε ζώα και ανθρώπους. Ο Φραγκίσκος μαθαίνει πώς έχει η κατάσταση και ξεκινάει άοπλος να βρει τον λύκο, με πάνοπλους χωρικούς να τον ακολουθούν από απόσταση.

Ο λύκος βλέπει τον Φραγκίσκο και του ορμάει, ο Φραγκίσκος κάνει τον σταυρό του, ο λύκος ανακόπτει την επίθεσή του και πάει και κάθεται στα πόδια του Φραγκίσκου. Ακολουθεί μια κατσάδα στον λύκο για τους θανάτους που έχει προκαλέσει, του μιλάει όμως ως ίσος προς ίσο αποκαλώντας τον αδερφό του, και του ζητάει στο όνομα του Θεού να ειρηνέψει με τους ανθρώπους. Του λέει πως εάν πάψει να τους επιτίθεται εκείνοι θα τον συγχωρέσουν, θα τον ταΐζουν καθημερινά και θα σταματήσουν να τον κυνηγούν. Η συμφωνία τους κλείνει με μια χειραψία μεταξύ ανθρώπου και λύκου και κατευθύνονται μαζί προς την πόλη. Ο Φραγκίσκος καλεί τον κόσμο να μετανοήσει, όχι μόνο για να σωθεί από τον λύκο αλλά και για να σώσει την ψυχή του. Τελικά ο λύκος πεθαίνει από γεράματα δύο χρόνια αργότερα, γεγονός που στεναχωρεί τους κατοίκους.

Η πρώτη γραπτή αναφορά στον μύθο του αγίου Φραγκίσκου φέρεται να είναι ένα λατινικό κείμενο που κυκλοφόρησε το 1390, μετέπειτα γνωστό ως «Τα μικρά άνθη του Αγίου Φραγκίσκου». Είναι προφανές πως οι δύο ιστορίες παραείναι όμοιες για να είναι και οι δύο πρωτότυπες. Δεν γνωρίζω εάν τα Άνθη παραποίησαν τον μύθο των Θρύλων ή εάν οι Θρύλοι αλλοίωσαν κάποια προφορική παράδοση που αναφερόταν στον άγιο Φραγκίσκο. Αυτό που έχει σημασία είναι πως ακόμα και εντός των περιορισμένων βαθμών ελευθερίας του χριστιανού δόγματος, η επιλογή συνεχίζει να υπάρχει: Κάποιος μπορεί να συνεχίσει να εξυμνεί την προϊστορική εχθρική προδιάθεση των ανθρώπων προς τα ζώα («μισοθηρία», με τα λόγια του Τζιμ Μέισον) που η επίσημη εκκλησία υιοθετεί σε μεγάλο βαθμό, ή να δράσει πραγματικά χριστιανικά και να σταματήσει να τη διαιωνίζει.

*Ο Κώστας Αλεξίου είναι μεταφραστής και συντονιστής των Εκδόσεων Κυαναυγή.

Διαβάστε επίσης:

O Ρίτσαρντ Μάρτιν ήταν ένας εκ των ιδρυτών της Βασιλικής Εταιρίας για την Αποτροπή Ασπλαχνίας προς τα Ζώα (RSPCA)

Λουίζ Μισέλ: Μια αναρχική επαναστάτρια που μίλησε και για τα δικαιώματα των ζώων πριν από 150 χρόνια

Τι ισχύει & τι υποστηρίζουν οι θρησκόληπτοι υπερασπιστές της τελετουργικής σφαγής - βασανισμού ζώων

Τα βασανιστήρια που υπέστη ένα σκυλί πειραματόζωο έγιναν διήγημα που κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Κυαναυγή

Ο Bernard δεν άκουσε τις κραυγές πόνου δεκάδων χιλιάδων σκύλων που βασάνισε με κάθε δυνατό τρόπο

Ποδήλατα, άλογα, αντισημιτισμός και χορτοφαγία

Η φωνή του Σκούμπι Ντου και οι μάχες που έδωσε ως βίγκαν

Για τη Ρόζα Μηνακούλη δύο χρόνια μετά τον θάνατο της

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης και ο φιλόζωος εαυτός του

Τι ξέρεις για τον Μπάμπι; Το αντικυνηγετικό μυθιστόρημα που έκαψαν οι Ναζί