Ο σκύλος δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι οι Εβραίοι ήταν άνθρωποι, σε αντίθεση με τους Ναζί

Του Ιωσήφ Μποτετζάγια*

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου τα σκυλιά δεν «υπηρέτησαν» μόνο στην πρώτη γραμμή αλλά και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που έστησαν οι Ναζί στην κατεχόμενη Ευρώπη. Τα σκυλιά δεν χρησιμοποιήθηκαν απλώς ως φύλακες: υπάρχουν περιπτώσεις όπου συγκεκριμένα ζώα χρησιμοποιήθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους ως μέσο τρομοκράτησης και κακοποίησης των εγκλείστων.

Στο Άουσβιτς (Πολωνία), ο υπεύθυνος των κρεματορίων Otto Moll (καταδικάστηκε και εκτελέστηκε ως εγκληματίας πολέμου), ήταν διαβόητος για τη συνήθειά του να ξαμολάει το Γερμανικό λυκόσκυλό του σε νεαρές και όμορφες Εβραίες κρατούμενες ενώ στην Τρεμπλίνκα (Πολωνία), ο διοικητής Kurt Franz (καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη το 1965) είχε ειδικά εκπαιδεύσει το σκύλο του Barry, ένα μεγαλόσωμο σκυλί του Αγίου Βερνάρδου, να δαγκώνει τους κρατουμένους όπως προχωρούσαν γυμνοί προς το θάλαμο αερίων ώστε να μπουν μέσα μια ώρα αρχύτερα. «Αγόρι μου, πιάσε αυτό το σκυλί!», φώναζε ο Franz ενώ περπατούσε δίπλα στους Εβραίους κρατουμένους: με το «αγόρι» εννοούσε τον Barry, με το «σκυλί» τον Εβραίο.

Ένας Ναζί αξιωματικός παίζει με το σκυλί του στο χιονισμένο (στρατόπεδο συγκέντρωσης του) Μπούχενβαλτ.

Όπως φαίνεται από τη φωτογραφία του, ο Barry δεν μοιάζει με κάποιο σκυλί της κολάσεως αλλά μάλλον με το αγαθό κατοικίδιο μιας οικογένειας. Και είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα σκυλιά που χρησιμοποίησαν οι Ναζί για τα εγκλήματά τους ήταν απλώς κατοικίδια τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για φρικτές πράξεις επειδή θεωρούσαν ότι έτσι ικανοποιούσαν τις (διεστραμμένες) επιθυμίες των αφεντικών τους.

Ο Barry.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Barry επιτεθόταν στους κρατουμένους μόνο όταν τον διέτασσε ο Franz: όπως δήλωσε ένας επιζήσαντας της Τρεμπλίνκα κατά τη δίκη του Franz, όταν ο ιδιοκτήτης του έλειπε «ο Barry ήταν ένα άλλο σκυλί. Κανείς μπορούσε να παίξει μαζί του, ακόμα και να τον πειράξει, χωρίς το σκυλί να κάνει κανένα κακό στον οποιονδήποτε».

Αυτό το παράδοξο, το εξήγησε ένας ειδικός μάρτυρας που κάλεσε το δικαστήριο, ένας ειδικός στη συμπεριφορά των ζώων και μετέπειτα Νομπελίστας, ο Konrad Lorentz, ο οποίος εξήγησε ότι o Barry κυριολεκτικά προέβλεπε τις προθέσεις του αφεντικού του καθώς «ο σκύλος είναι η αντανάκλαση του υποσυνείδητου του αφεντικού του» (ο.π.).

Υπάρχει, όμως και μια συγκλονιστική περίπτωση, όπου ο Barry δεν ακολούθησε το δολοφονικό «υποσυνείδητο του αφεντικού του». Μια μέρα στο σταθμού του τρένου που έφερνε τους μελλοθάνατους στην Τρεμπλίνκα εμφανίστηκε ο Franz με τον Barry, όπως περιγράφει ένας άλλος επιζήσαντας του στρατοπέδου:

O Barry μύρισε κάτι και τράβηξε τον Ες-Ες προς τους θάμνους. Εκεί κειτόταν μια νεαρή γυναίκα, με ένα μωρό λίγων μηνών. Η γυναίκα είχα μάλλον ήδη πεθάνει αλλά το μωρό πιεζόταν πάνω στο σώμα της. Ο Franz φώναξε στο σκυλί και το έλυσε.

Ο Barry έτρεξε προς τη γυναίκα και το παιδί, και τεντώθηκε λες και ετοιμαζόταν να πηδήσει πάνω τους και να τους ξεσκίσει. Αλλά σε λιγάκι πήγε κοντά, άρχισε να κλαψουρίζει και να γλύφει τα χέρια, το πρόσωπο και το κεφάλι του παιδιού. Έξαλλος ο Franz άρχισε να βλαστημάει και να χτυπάει το σκυλί με ένα μαστίγιο που είχε.

Ο Barry έτρεξε να κρυφτεί στους θάμνους και ο Franz άρχισε να κλωτσάει τη γυναίκα, και μετά να κλωτσάει το μωρό πατώντας του το κεφάλι. Μετά βγήκε από τους θάμνους και σφύριξε στο σκυλί του για να έρθει, και έπειτα από λίγο το σκυλί ήρθε. Ο Franz το έβαλε στο λουρί και μετά άρχισε να το χτυπάει αλύπητα με το μαστίγιο.

Το σκυλί ούρλιαζε, γαύγιζε, προσπαθούσε να πηδήσει πάνω του αλλά τα χτυπήματα από το μαστίγιο το κρατούσαν σε απόσταση. Με μια διαταγή του Franz, το σκυλί ξάπλωσε στο έδαφος με την κοιλιά. Ο Γερμανός απομακρύνθηκε μερικά βήματα και μετά διέταξε το σκυλί να συρθεί μέχρι σ’ αυτόν. Ο Barry υπάκουσε. Έφτασε, και έγλειψε τις μπότες του Ες-Ες που ήταν λεκιασμένες με αίμα.

O σιδηροδρομικός σταθμός της Τρεμπλίνκα.

Υπάρχει και μία ακόμα, και τελείως διαφορετική, ιστορία με ένα σκυλί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μετά τη συνθηκολόγηση της Γαλλίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο μετέπειτα διάσημος φιλόσοφος Emmanuel Levinas ήταν αιχμάλωτος πολέμου σε ένα στρατόπεδο εργασίας στο δάσος κοντά στο Ανόβερο μαζί με περίπου 70 άλλους Γαλλο-Εβραίους στρατιώτες.

Το γεγονός ότι ήταν Γάλλοι αιχμάλωτοι πολέμου τους προστάτευε από τη βαρβαρότητα που βίωναν οι ομόθρησκοι τους όμως αυτό δεν μείωνε τη σκληρότητα του βιώματος τους καθώς, όπως περιγράφει ο Levinas, οι άλλοι άνθρωποι, που αποκαλούταν ελεύθεροι, οι οποίοι είχαν πάρε-δώσε μαζί μας, ή μας έδιναν δουλειές να κάνουμε ή διαταγές ή ακόμα και ένα χαμόγελο - και τα παιδιά και οι γυναίκες που πέρναγαν και καμία φορά σήκωναν τα μάτια τους - μας είχαν απογυμνώσει από το ανθρώπινο δέρμα μας. Ήμασταν υπάνθρωποι, μια ομάδα πιθήκων.

Και ξαφνικά έγινε κάτι πολύ ενδιαφέρον: Και τότε, περίπου στο μέσον της μακράς μας αιχμαλωσίας, για λίγες βδομάδες πριν τον διώξουν οι σκοποί, ένα περιπλανώμενο σκυλί μπήκε στις ζωές μας. Μια μέρα ήρθε να συναντήσει το τσούρμο μας καθώς επιστρέφαμε από τη δουλειά με τη συνοδεία των φρουρών. Ζούσε κάπου έξω στο ύπαιθρο, στην περιοχή του στρατοπέδου.

Αλλά εμείς τον φωνάζαμε «Bobby», ένα εξωτικό όνομα, όπως κάνει κάποιος με ένα σκυλί που αγαπά. Θα εμφανιζόταν κατά την πρωινή συγκέντρωση και μας περίμενε όταν γυρνάγαμε, χοροπηδώντας πάνω κάτω και γαβγίζοντας από χαρά. Γι’ αυτόν δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι ήμασταν άνθρωποι.

Νεαροί Εβραίοι κρατούμενοι στο Άουσβιτς. Περίπου 1,5 εκατομμύρια παιδιά δολοφονήθηκαν επειδή για τους Ναζί ήταν 'υπάνθρωποι' (Untermenschen).

*Ο Ιωσήφ Μποτετζάγιας είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, πρόεδρος του Συλλόγου Μέριμνας Απροστάτευτων Ζώων «Η ΚΙΒΩΤΟΣ Μυτιλήνης» και συνεργάτης του www.zoosos.gr. Tο απόσπασμα αποτελεί μέρος της έρευνας του για το υπό έκδοση βιβλίο του από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια».

Διαβάστε επίσης:

Κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η ανθρώπινη ιστορία των σκύλων» του Ι. Μποτετζάγια