Η παραπληροφόρηση σχετικά με το θέμα του τοξοπλάσματος και του πόσο κινδυνεύουμε από τις γάτες είναι γεγονός. Δεν είναι λίγες οι φορές που συναντήσαμε ή ακούσαμε για γυναίκες, οι οποίες ενώ εγκυμονούσαν έδιωξαν τη γάτα τους από το σπίτι ή κάνουν ενοχλούνται όταν βρίσκονται σε σημεία όπου ζουν και γατιά γιατί νομίζουν ότι μπορεί να κολλήσουν τοξόπλασμα, καθώς έτσι τους έχει πει ο γυναικολόγος τους! Όλοι αυτοί οι φόβοι οφείλονται κυρίως στην άγνοια και θα σας εξηγήσουμε τι ακριβώς εννοούμε και γιατί δεν κινδυνεύεται από τις γάτες (είτε τις οικόσιτες είτε τις αδέσποτες) παρά μόνο αν πιάσετε με γυμνά χέρια τα κόπρανα τους και στη συνέχεια τα βάλετε στο στόμα σας.
Τι είναι η τοξοπλάσμωση;
Η τοξοπλάσμωση είναι συνήθως χρόνιο παρασιτικό νόσημα των ζώων και του ανθρώπου, σε ολόκληρο τον κόσμο και οφείλεται στο πρωτόζωο παράσιτο Toxoplasma gondii. Στους ιστούς του ανθρώπου και των ζώων παράγονται οι "κύστες τοξοπλάσματος" μέσα στις οποίες το παράσιτο επιβιώνει ολόκληρη τη ζωή του μολυσμένου ατόμου ή ζώου.
Πώς μεταδίδεται;
Η μετάδοση του παρασίτου στον άνθρωπο γίνεται:
1)Με τις κύστες του παρασίτου, όταν καταναλώνεται ωμό ή ατελώς ψημένο κρέας μόσχου, χοίρου, πρόβατου κ.ά. (κιμάς,γύρος,σουβλάκι κ.ά.). Στη χώρα μας είναι μολυσμένα σχεδόν 1 στα 2 βοοειδή, 1 στα 4 πρόβατα, αίγες κ.ά.
2)Με τις ώριμες ωοκύστεις του παρασίτου, όταν καταναλώνονται άπλυτα ή ατελώς πλυμένα μολυσμένα φρούτα, λαχανικά, χόρτα κ.ά. (επειδή πέρασε από πάνω τους , πριν αυτά συλλεχθούν από τη γη, ποντίκι μολυσμένο π.χ.)
3)Με τα μεροζωίδια του παρασίτου, που βρίσκονται στο αίμα της εγκύου (ανθρώπου ή ζώου) και στο γάλα της μητέρας και είναι δυνατόν να μολύνουν αντίστοιχα, τα έμβρυα και τα νεογέννητα.
Πώς συνδέεται η γάτα με την τοξοπλάσμωση;
Η γάτα δεν σχετίζεται άμεσα με τη μόλυνση του ανθρώπου ή των ζώων με το παράσιτο, επειδή το κρέας της δεν καταναλώνεται στη χώρα μας (ενώ σε χώρες όπου ο άνθρωπος καταναλώνει ωμό κρέας γάτας μπορεί να μολυνθεί). Η μολυσμένη γάτα διασπείρει με τα κόπρανα της τις άωρες ωοκύστεις του παρασίτου στο περιβάλλον, για 2-20 ημέρες σε ολόκληρη τη ζωή της (οι άωρες ωοκύστεις δεν μολύνουν). Οι γάτες μολύνονται με το παράσιτο συνήθως , όταν καταναλώνουν ωμό κρέας, ποντίκια κ.ά..
Μόνο όταν η υγρασία και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλές, οι άωρες ωοκύστεις γίνονται ώριμες (δηλαδή μολύνουσες), κάτι που συμβαίνει σε διάστημα 2-4 ημερών. Όταν η γάτα μολύνεται για 2η ή 3η φορά με το παράσιτο, τότε αναπτύσσεται σε αυτή ανοσία, με αποτέλεσμα να διακόπτεται ο πολλαπλασιασμός του παρασίτου και να μην αποβάλλονται από τη γάτα πια άωρες ωοκύστεις στο περιβάλλον.
Στη χώρα μας το ποσοστό μόλυνσης της γάτας που τρέφεται με ωμό κρέας, ποντίκια κ.ά. είναι μόλις 0.9% ενώ οι κατοικίδιες γάτες και ειδικά αυτές, που ζουν μόνο μέσα σε διαμέρισμα, έχουν ελάχιστες πιθανότητες, να μολυνθούν με το παράσιτο καθώς δεν καταναλώνουν ωμό κρέας ή ατελώς ψημένο κρέας κ.ο.κ.. Συνήθως καταναλώνουν μόνο ξηρά τροφή, άρα οι πιθανότητες είναι μηδενικές.
Εν συντομία για να μολυνθεί μία γυναίκα, που έχει γάτα στο σπίτι, από το παράσιτο, πρέπει να συντρέχουν ταυτόχρονα 4 παράγοντες:
1)Να καθαρίζει την άμμο της γάτας χωρίς γάντια.
2)Να έχει ανοιχτή πληγή στο δέρμα, στο σημείο που πιθανώς να ακουμπήσει τα κόπρανα.
3)Να έχει πολύ υψηλή θερμοκρασία και πολλή υγρασία, εκείνη τη στιγμή.
4)Να έχει καταναλώσει η γάτα ωμό κρέας ή ποντίκια ή πτηνά για να έχει μολυνθεί από τοξόπλασμα.
Τι συνέπειες έχει η τοξοπλάσμωση στον άνθρωπο;
Αλλοιώσεις και συμπτώματα του νοσήματος εμφανίζονται συνήθως στο 30% των μολυσμένων ατόμων και αφορούν σχεδόν κατά κανόνα την πρώτη μόλυνση του ατόμου με το παράσιτο ή τη μόλυνση ανοσοκατασταλμένων ατόμων.
Tι επιπτώσεις έχει στις έγκυες γυναίκες;
Παρατηρείται σε 1 έως 120 περιπτώσεις ανά 10.000 εγκύους. Η μόλυνση του εμβρύου κατά το 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης είναι πιθανό να προκαλέσει την αποβολή του (από τις 1.000 αποβολές που παρατηρούνται στον άνθρωπο, οι 2-8 οφείλονται στην τοξοπλάσμωση). Η μόλυνση του εμβρύου κατά το 2ο ή κατά το 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης είναι πιθανόν να προκαλέσει σοβαρές αλλοιώσεις στους ιστούς του εμβρύου.
Στις γυναίκες που μολύνθηκαν έως και 6 μήνες πριν από τη σύλληψη, αναπτύσσεται ανοσία που συνήθως προφυλάσσει το έμβρυο κατά τις μελλοντικές μολύνσεις της μητέρας με το παράσιτο. Όταν τίθεται έγκαιρα η διάγνωση της τοξοπλάσμωσης στην έγκυο και ακολουθείται έγκαιρα η αντίστοιχη φαρμακευτική αγωγή, μειώνεται η πιθανότητα να μολυνθεί το έμβρυο.
Υπάρχει φαρμακευτική αγωγή;
Η φαρμακευτική αγωγή είναι αποτελεσματική κατά την οξεία φάση ή κατά τις αναζωπυρώσεις του νοσήματος (Το παράσιτο είναι ευαίσθητο και καταστρέφεται, όταν βρίσκεται έξω από τα κύτταρα κατά τη διάρκεια των 8 πρώτων μηνών της μόλυνσης, ενώ είναι απρόσβλητο, όταν βρίσκεται μέσα στα κύτταρα ή μέσα στις 'κύστεις').
Γι’ αυτό, η φαρμακευτική αγωγή είναι άσκοπη κατά τη χρόνια φάση της - δηλαδή μετά τους 8 πρώτους μήνες της μόλυνσης - και καθίσταται επικίνδυνη, όταν γίνεται κατά το 1ο ήμισυ της εγκυμοσύνης, επειδή η pyrimethamine (φάρμακο επιλογής), μειώνει τη σύνθεση του φολικού οξέος στο παράσιτο, αλλά επίσης τόσο στη μητέρα όσο και στο έμβρυο (=κίνδυνος τερατογένεσης).
Πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε από τη μόλυνση;
-Καταναλώνουμε μόνο βρασμένο ή κατεψυγμένο (3 ημερών τουλάχιστον μες την κατάψυξη) κρέας.
-Πλένουμε καλά - με υγρό σαπούνι - τα φρούτα και τα λαχανικά που τρώγονται ωμά.
-Πλένουμε καλά τα χέρια και τα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν κατά το χειρισμό του ωμού κρέατος.
-Πίνουμε μόνο βρασμένο ή παστεριωμένο γάλα - όχι ωμό.
-Όσοι έχουμε γάτα στο σπίτι, καθαρίζουμε την αμμοδόχο της κάθε 1-2 ημέρες, με γάντια (ΑΝ η γάτα μας γυρνοβολαει σε κήπους και δρόμους και δεν ξέρουμε τι μπορεί να έχει φάει, ειδάλλως, ούτε τα γάντια χρειάζονται αν την ταΐζουμε μόνο ξηρά τροφή και ζει μόνο μέσα στο σπίτι μας).
-Χρησιμοποιούμε γάντια κατά τη φροντίδα του κήπου.
Για να προληφθεί η μόλυνση της γάτας, χορηγείται σε αυτή μόνο βρασμένο κρέας (οι κύστεις του καταστρέφονται στους 66 βαθμούς Κελσίου) ή κατεψυγμένο κρέας (oι κύστεις του καταστρέφονται στους -20ο βαθμούς Κελσίου σε 3 ημέρες).
Η μόλυνση των φυτοφάγων και των παμφάγων ζώων αποτρέπεται, όταν τα ζώα δεν έρχονται σε επαφή με τα αποξηραμένα κόπρανα της γάτας ή όταν τα κόπρανα της γάτας απομακρύνονται κάθε 1-2 ημέρες από το περιβάλλον και κλείνονται σφικτά σε σακούλα.
Συνοψίζοντας...
Αν τηρούμε τους βασικούς κανόνες υγιεινής και προσέχουμε τη διατροφή της γάτας μας και απομακρύνουμε τα κόπρανα της κάθε 2 ημέρες από την αμμοδόχο της, ΔΕΝ υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης της με το παράσιτο. Η σωστή ενημέρωση απομακρύνει το φόβο και την προκατάληψη, μας ηρεμεί και μπορούμε να απολαύουμε τη συμβίωση με τη γατούλα μας! Mπορείτε άφοβα να χαϊδεύετε, να φροντίζετε, να ζείτε μαζί με τη γάτα σας, ακόμη και την περίοδο της εγκυμοσύνης σας!
Ο σκύλος δεν σχετίζεται με τη μόλυνση του ανθρώπου με τοξόπλασμα, παρά μόνο αν ο άνθρωπος τραφεί με ωμό κρέας σκύλου.
Κείμενο: Στυλιανός Θ. Χαραλαμπίδης, τ. καθηγητής Κτηνιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Εργαστηρίου Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων (e-mail : [email protected], προσωπική ιστοσελίδα: http://users.auth.gr/~harala/).
Διαβάστε επίσης:
Μύθοι και αλήθειες σχετικά με την τοξοπλάσμωση και το τοξόπλασμα
Μύθοι και αλήθειες για τη λεϊσμανίωση και το καλααζάρ
Οι γυναίκες που εγκυμονούν ΔΕΝ κινδυνεύουν από τις γάτες
Ο ύπνος με κατοικίδια στη βρεφική ηλικία μειώνει τον κίνδυνο άσθματος
Βοηθήστε μας να συνεχίσουμε να σας ενημερώνουμε για όσα συμβαίνουν στα ζώα στην Ελλάδα ενισχύοντας το www.zoosos.gr
Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.
Καλησπέρα σας, εχω δυο ερωτησεις. Εξέταση στα γατάκια (κ θεραπεία) για το τοξόπλασμα υπάρχει; Εαν μια γάτα έχει προσβληθεί στο παρελθόν, συνεχίζει να υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης σε εγκύους κ ας έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα;
Σας ευχαριστώ.
Οι γάτες δεν αρρωσταίνουν από το τοξόπλασμα γι' αυτό και δεν χρειάζονται θεραπεία. Η γάτα αν κολλήσει τοξόπλασμα μόνο για μερικές μέρες σε όλη τη διάρκεια του βίου της το βγάζει στα κόπρανα της και ΠΟΤΕ ξανά γι' αυτό και δεν είναι επικύνδινη για τα άλλα γατιά ή τους ανθρώπους.
το ι968 διαγνωστικε στο ματι μου χοριοειδης αμφιβληστροειδιτιδα -ειναι κατεστραμενη η ωχρα κηλιδα- και οι εξετασεις εδειξαν οτι εχω τοξοπλασμωση. εγω προσωπικα μεχρι τοτε δεν ειχα καμια επαφη με ζωα, αλλα η μητερα μου ηταν αγροτισσα. μετα τη διαγνωση περασα μια μεγαλη περιοδο αγωνιας γιατι ημουν αιμοδοτρια και μια οφθαλμιατρος μου ειπε οτι μπορει να μολυνα ανθρωπους. περασα αρκετα χρονια ρωτωντας αιματολογους για τ'ι πραγματηκα ισχυει σε ευτον τον τομεα, γιατι με ετρωγαν οι τυψεις , αλλα οι απαντησεις ηταν αοριστες και αντιφατικες, αλλος ελεγε το ενα και αλλος το αλλο. προφανως δεν εχει αντιμετωπιστει επιστημονικα το θεμ . η τελευταια ενημερωση που ειχα ειναι οτι δεν υπαρχει μολυνση μεσω αιμοδοσιας. ετσι τουλαχιστν δεν εχω τυψεις οτι μπορει αθελα μου να εκαν κακο σε καποιους ανθρωπους . εν τω μεταξυ, δεν επιτρεπεται πια να δινω αιμα λογω ηλικιας. 72 γαρ.
Καλημέρα σας,εχω κανει εξεταση για τοξόπλασμα κ είναι θετικη(δεν είμαι εγκυος,απλα περιεργεια κ μονο),ηθελα να ρωτησω εάν μεταδίδεται από ανθρωπο σε ανθρωπο,εχω μια φιλη εγκυο κ με αποφευγει για αυτό το λογο,σας ευχαριστω!
Όχι δεν μπορεί να μεταδοθεί μέσω του τριχώματος. Πρέπει κάποιος να πιάσει με τα χέρια του τα κακά ή τα ούρα της γάτας γιατί εκεί βρίσκεται το μικρόβιο και μετά να τα γλύψει και να κολλήσει.
Μπορεί όμως μια έγκυος να κολλήσει τοξόπλασμα από λαχανικά που δεν έχουν πλυθεί καλά ή από μη καλά ψημένο κρέας... Βλέπετε φορέας του τοξοπλάσματος δεν είναι μόνο η γάτα. Όσοι δεν συναναστρέφονται με γατιά είναι πιθανό να έχουν αποκτήσει και ανοσία.
καλησπέρα! στον κήπο μου έχω αδέσποτες γατες που της ταίζω.Αν και νομίζω ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ωστόσο θέλω να μάθω αν το τοξόπλασμα μπορεί να μεταδοθεί μεσω του τριχώματος στις εγκύους.