Μύθοι και αλήθειες για την λεϊσμανίωση και το καλααζάρ

Του Στέλιου Θ. Χαραλαμπίδη*

Ακούμε συχνά ότι ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου. Ανταποκρίνεται, όμως, ο άνθρωπος, στη φιλική συμπεριφορά του σκύλου ή απλά την αποδέχεται σαν κάτι αυτονόητο; Ωστόσο, η ύπαρξη νόμου που προβλέπει τη θανάτωση του σκύλου που πάσχει από λεϊσμανίαση, δεν αφήνει περιθώριο αμφισβήτησης για το τι ακριβώς συμβαίνει στη χώρα μας!

Η κατάσταση μπορεί να αλλάξει μάλλον, αν η ενημέρωση στηριχθεί στη λογική. Η λεϊσμανίωση/λεϊσμανίαση ενδιαφέρει, κυρίως, τον άνθρωπο και τον σκύλο και λιγότερο, τον λύκο, την αλεπού, το τσακάλι, τη γάτα, τα τρωκτικά, τις νυχτερίδες και τα άλλα ζώα.

Η μόλυνση γίνεται με το τσίμπημα της μολυσμένης σκνίπας. Με τον τρόπο αυτό, το παράσιτο Leishmania infantum, μπαίνει στον οργανισμό των ζώων και του ανθρώπου και προκαλεί, σε λίγους μήνες ή σε λίγα χρόνια, λεϊσμανίαση. Όταν η σκνίπα πίνει αίμα από το μολυσμένο ζώο ή άνθρωπο, παίρνει μαζί και τα παράσιτα, τα οποία πολλαπλασιάζονται στο έντερό της και σε 5-8 μέρες αποκτούν την ικανότητα να μολύνουν άλλα ζώα ή άλλον άνθρωπο.

Δεν υπάρχει μόλυνση, όταν δεν υπάρχουν σκνίπες!

Στην Ελλάδα, οι σκνίπες εμφανίζονται από τον Μάιο έως το Νοέμβριο, ενώ μολύνονται, ετησίως, κατά μέσο όρο, 25 άνθρωποι και πιθανόν, 100.000 σκύλοι (σε ορισμένες περιοχές, το 50% των σκύλων είναι μολυσμένο), 1.2% των τρωκτικών, αλεπούδες και άλλα ζώα.

Ο μεγάλος αριθμός των κρουσμάτων στον σκύλο και ο ελάχιστος αριθμός των κρουσμάτων στον άνθρωπο, οφείλεται κυρίως, στις βιολογικές συνήθειες των σκνιπών.

Οι σκνίπες είναι μικρά, νυχτόβια, έντομα, που ζουν για 14-40 μέρες. Τη μέρα κρύβονται σε σκοτεινά μέρη, μέσα σε κορμούς δένδρων, σε στάβλους κ.ά., πετούν σε μικρές αποστάσεις (συνήθως, 50 μέτρα από τη φωλιά τους), δεν μπαίνουν μέσα σε σπίτια και τρέφονται με χυμούς από νεαρά φυτά, από ώριμα φρούτα κ.ά. Όμως, κάθε 3-5 μέρες, οι θηλυκές σκνίπες χρειάζονται, επιπλέον, αίμα, για να ωριμάσουν τα αυγά τους.

Ανάλογα με το είδος τους, οι σκνίπες επιλέγουν τον άνθρωπο και συγκεκριμένα είδη ζώων για να απομυζήσουν αίμα. Τα δώδεκα είδη των σκνιπών που υπάρχουν στη χώρα μας, επιλέγουν για να απομυζήσουν αίμα, τον σκύλο και άλλα είδη ζώων ή τον άνθρωπο και άλλα είδη ζώων, αλλά στις επιλογές τους αυτές δεν συμπίπτουν ο άνθρωπος και ο σκύλος.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα:

α) να διαφέρει υπερβολικά ο αριθμός των κρουσμάτων στον άνθρωπο και στον σκύλο (1:4000),

β) να υπάρχουν περιοχές της χώρας, όπου το ποσοστό της μόλυνσης στον σκύλο είναι υψηλό, ενώ στον άνθρωπο δεν παρατηρούνται κρούσματα λεϊσμανίασης,

γ) να μη μολύνονται τα μέλη της οικογένειας που έχουν μολυσμένο σκύλο στο σπίτι.

Σύμφωνα με επιζωοτιολογικά και επιδημιολογικά δεδομένα, καθώς και επιστημονικές μελέτες που έγιναν στη χώρα μας, η λεϊσμανίωση εμφανίζεται: α) ως ανθρωπονόσος (δηλ. άνθρωπος-σκνίπα-άνθρωπος), και β) ως ζωονόσος (δηλ. σκύλος-σκνίπα-σκύλος), ενώ ο ρόλος των άλλων ζώων, όπως λύκος, τσακάλι, αλεπού, τρωκτικά, άλογο, χοίρος κ.ά., είναι μάλλον περιορισμένος.

Σήμερα, στην Ελλάδα, τα μέτρα που προλαμβάνουν τη μόλυνση και θεραπεύουν το νόσημα τόσο στον άνθρωπο, όσο και στον σκύλο, είναι πολύ αποτελεσματικά. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι το 5-20% των μολυσμένων σκύλων ή ανθρώπων, γίνονται καλά χωρίς φάρμακα (αυτοϊώνται)...

Όμως, η λεϊσμανίωση προκαλεί τον ίδιο φόβο, όπως πριν από 100 χρόνια... και υπεύθυνος για τη μόλυνση του ανθρώπου συνεχίζει να θεωρείται ο σκύλος... «ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου»...

Το νόσημα «καλά αζάρ» υπάρχει μόνο στην Ινδία!

- Η λεϊσμανίωση στη χώρα μας συνεχίζει να ονομάζεται «καλά αζάρ». Το «καλά αζάρ», όμως, είναι νόσημα του ανθρώπου στην Ινδία και προκαλείται από παράσιτο που δεν υπάρχει στην Ελλάδα!

- Οι σκνίπες δεν μοιάζουν με τα κουνούπια! Είναι μικρότερες σε μέγεθος, το τσίμπημά τους πονάει περισσότερο και αναπτύσσονται στο χώμα, όχι στο νερό, όπως τα κουνούπια!

- Τον χειμώνα δεν χρειάζεται το «λουράκι» για τις σκνίπες, επειδή οι σκνίπες δεν ζουν κάτω από 15°C!

- Tο ζώο που κάνει αντιλεϊσμανιακή αγωγή δεν έχει παράσιτα στα αγγεία του δέρματος και δεν μολύνει τις σκνίπες που πίνουν αίμα από αυτό!

- Η σωστή αντιλεϊσμανιακή αγωγή απαλλάσσει το ζώο από τα παράσιτα, αρκεί αυτό να μη μολυνθεί πάλι (η λεϊσμανίωση δεν αφήνει ανοσία!).

- Όλα τα αντιλεϊσμανιακά φάρμακα είναι αποτελεσματικά, αρκεί να δίνονται στο ζώο ΚΑΘΕ 12 ΩΡΕΣ (τα παράσιτα βγαίνουν από τα μολυσμένα κύτταρα κάθε 12-24 ώρες και μόνον τότε είναι ευαίσθητα στα φάρμακα!).

*Ο Στέλιος Θ. Χαραλαμπίδης είναι πρώην καθηγητής Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων στην Κτηνιατρική Σχολή του Α.Π.Θ.

Διαβάστε επίσης:

Μύθοι και αλήθειες σχετικά με την τοξοπλάσμωση

Η Αμερικανική Επιθεώρηση Παιδιατρικής «απαντάει» στις ανοησίες του διοικητή…

Οι γυναίκες που εγκυμονούν ΔΕΝ κινδυνεύουν από τις γάτες

Ο ύπνος με κατοικίδια στη βρεφική ηλικία μειώνει τον κίνδυνο άσθματος