Ο Μέροπας στο Δέλτα του Έβρου, ένα παρεξηγημένο πουλί

Του Κώστα Παναγιωτίδη*

Κάθε άνοιξη, το Δέλτα του Έβρου, υποδέχεται και φιλοξενεί πληθώρα πουλιών που έρχονται εδώ, σε φιλόξενες περιοχές, για να φωλιάσουν και να μεγαλώσουν τα μικρά τους. Μεταξύ αυτών και οι μέροπες, που εντυπωσιάζουν κάθε επισκέπτη-παρατηρητή με τη χάρη τους, τόσο λόγω του πολύχρωμου πτερώματός τους, όσο και λόγω της μοναδικής αέρινης πτήσης τους. Φωλιάζουν κυρίως στα ρείθρα αναχωμάτων, όπου σκάβουν κάθετα τις φωλιές τους - σήραγγες.

Το 2013, για πρώτη φορά, λίγοι μέροπες 10 ζευγάρια περίπου, έκτισαν νέο «χωριό» σε νέα περιοχή στο Δέλτα του Έβρου. Αν και σχεδόν επίπεδη, μικρή σε έκταση, περί τα 4 στρέμματα και με όχληση από διπλανό χωματόδρομο και από κοπάδι προβάτων, που τη διασχίζει τουλάχιστον δυο φορές τη μέρα, δεν πτοήθηκαν, έσκαψαν φωλιές - σήραγγες και μεγάλωσαν τα μικρά τους με επιτυχία.

Από τότε μέχρι σήμερα, οι μέροπες πιστοί στο ραντεβού, έρχονται και εγκαθίστανται στο «χωριό» τους, όλο και περισσότεροι κάθε χρόνο, για να φλερτάρουν, να ζευγαρώσουν, να σκάψουν τις φωλιές τους, να γεννήσουν και να επωάσουν τ’ αυγά τους, να μεγαλώσουν τα μικρά τους και να μας αποχαιρετίσουν το Σεπτέμβριο για το μεγάλο τους ταξίδι προς την Αφρική.

Το 2013 την άνοιξη, οι καιρικές συνθήκες ευνόησαν την ανάπτυξη υπερπληθώρας εντόμων και την πρώτη μέρα που βρέθηκα στο νέο αυτό «χωριό» των μερόπων, καθότι απροετοίμαστος, δεν μπόρεσα να τους βγάλω ούτε μια φωτογραφία, ούτε μέσα από το αυτοκίνητο, καθόσον με το που άνοιγα το παράθυρο δεχόμουν τα τσιμπήματα εκατοντάδων εντόμων.

Αυτό ήταν, πιστεύω και το βασικό τους κριτήριο για την πρώτη τους εγκατάσταση εκεί, καθόσον με μικρές πτήσεις ούτε 20 μέτρων, ακόμη και με απλό τέντωμα του λαιμού τους συλλάμβαναν συνεχώς μεγάλα έντομα που πετούσαν γύρω τους και έτσι τάιζαν και μεγάλωναν τους νεοσσούς τους χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Πέντε - έξι κυψέλες, οι μοναδικές στην ευρύτερη περιοχή, που βρίσκονταν μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο μακριά και οι μέλισσες που μπαινοέβγαιναν σ’ αυτές ούτε καν τους ενδιέφεραν.

Φέτος όμως, το 2017, ήταν η πρώτη χρονιά που οι λιγοστές αυτές κυψέλες δεν ήταν εκεί και δεν υπήρχε ούτε μια κυψέλη σε απόσταση ενός και πλέον χιλιομέτρου περιμετρικά από το «χωριό» τους. Οι μέροπες όμως συνέχισαν και φέτος τη ζωή τους στο «χωριό» κανονικά, όπως και τις άλλες χρονιές. Οι λιβελλούλες, τα σκαθάρια, οι πεταλούδες, τα τζιτζίκια, οι σφήκες, που συλλάμβαναν με εντυπωσιακές κοντινές πτήσεις, αποτελούσαν το κυρίως πιάτο για τους ίδιους και για τους νεοσσούς τους. Φέτος, κανείς από τους 50 περίπου κατοίκους του «χωριού», μπορεί να μην έφαγε ούτε μια μέλισσα, γιατί απλά δεν βρίσκονταν στην περιοχή τους.

Μπορεί ακόμη οι μέλισσες να επωφελήθηκαν από την παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή γιατί έφαγαν τους εχθρούς τους, τις σφήκες, όμως το, μεταφρασμένο από την αγγλική γλώσσα, όνομα (bee-eater), που συνήθως του αποδίδεται, τον ακολουθεί και τον αδικεί. Σαφώς, το όνομα αυτό, δεν εκφράζει κάποιο γενικότερο χαρακτηριστικό γνώρισμά του, όπως είθισται για τα ονόματα των πουλιών.

Σαφώς, το ελληνικό του όνομα, Μέροψ, αποδίδει με ακρίβεια το χαρακτηριστικό του γνώρισμα που γίνεται άμεσα αντιληπτό από τον καθένα (μερ-οψ = αυτό που έχει χάρη στην όψη). Εξ άλλου και η παγκόσμια κοινότητα το καθιέρωσε σαν το επιστημονικό όνομα του πουλιού (Merops apiaster), σεβόμενη την ιστορία και τον πολιτισμό, τον Αριστοτέλη δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, που πρώτος παγκόσμια το αναφέρει ως μέροπα και το περιγράφει στο έργο του «Των περί τα ζώα ιστοριών». Εναπόκειται σε μας λοιπόν, κυρίως μέσω του γραπτού μας λόγου, να άρουμε την παρεξήγηση και να αποκαταστήσουμε το όνομα του πουλιού, υιοθετώντας το ελληνικότατο επιστημονικό του όνομα! Μέροψ, για πάντα και παντού!

*O Κώστας Παναγιωτίδης είναι ηλεκτρονικός μηχανικός φωτογράφος Άγριας Ζωής και δημιουργός της ιστοσελίδας http://ornithofiloi.blogspot.gr.