Του δρ Χρήστου Καραγιάννη*
Ο πνίχτης στο λαιμό του σκύλου είναι ένα εξάρτημα που ακόμα χρησιμοποιείται από μια μεγάλη μερίδα του κόσμου. Οι λόγοι χρήσης του είναι είτε γιατί ο σκύλος τραβάει στη βόλτα, είτε γιατί γαυγίζει και γρυλίζει προς άλλους σκύλους ή ανθρώπους, είτε γενικά γιατί ο άνθρωπος ψάχνει έναν τρόπο να τιθασεύσει τον άτακτο, συνήθως μεγαλόσωμο, σκύλο του. Με άλλα λόγια, να τιμωρήσει τον σκύλο για μια συμπεριφορά του η οποία δεν είναι αποδεκτή.
Ποιά μπορεί όμως να είναι η αποτελεσματικότητα του πνίχτη;
Συνήθως, η μη-αποδεκτή συμπεριφορά για την οποία χρησιμοποιείται ο πνίχτης εκδηλώνεται όταν ο σκύλος δε φοράει τον πνίχτη, άλλες φορές η χρήση του πνίχτη θα έχει αμελητέα αποτελέσματα, ενώ στην καλύτερη περίπτωση, ιδανικά, ο πνίχτης μπορεί να σταματήσει την μη-αποδεκτή συμπεριφορά. ΠΡΟΣΟΧΗ, στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να ερευνήσουμε, γιατί ένας σκύλος που φοράει πνίχτη μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά του και τι μαθαίνει μέσω του πνίχτη.
Ο πνίχτης προκαλεί άμεσα πόνο στον σκύλο, λόγω της μηχανικής πίεσης που ασκεί στο λαιμό του, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να του προξενήσει φόβο και εκνευρισμό. Παραδόξως, κανένας άνθρωπος που χρησιμοποιεί πνίχτη στο σκύλο του δε θέλει πραγματικά να του προκαλέσει πόνο ή να τον φοβίσει. Αντίθετα, το μόνο που θέλει είναι να σταματήσει ο σκύλος του την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του, αλλά ο πνίχτης δεν είναι ο κατάλληλος τρόπος.
Φανταστείτε πως είστε παιδί ξανά, 2-3 χρονών, ένα ευαίσθητο παιδί, με την κακιά συνήθεια να τρώτε τα νύχια σας, ιδιαίτερα όταν σας νευριάζουν επειδή σας ταΐζουν με το ζόρι ή όταν τρομάζετε από τις φωνές στο σπίτι ή το γαύγισμα του σκύλου της διπλανής πόρτας. Όπως κάθε παιδί, έτσι και εσείς αγαπάτε τους γονείς σας πολύ και τους εμπιστεύεστε απεριόριστα.
Κάποιες φορές λοιπόν, που σκέφτεστε το πόσο σας τρομάζει το γαύγισμα του σκύλου ή οι φωνές των γονιών σας και ασυναίσθητα σχεδόν τρώτε τα νύχια σας έρχεται ο μπαμπάς σας και χωρίς να σας πει απολύτως τίποτα σας χτυπάει δυνατά το χέρι. Σταματάτε τότε ξαφνιασμένοι να τρώτε τα νύχια σας και σαστισμένοι βάζετε τα κλάματα, γιατί εκτός από τα αρχικά αρνητικά συναισθήματα που βιώνατε, τώρα προστέθηκε και το χτύπημα από τον πατέρα σας.
Από τον αγαπημένο σας πατέρα, που κάθε φορά που σας πλησίαζε ήσασταν χαρούμενοι και τον εμπιστευόσασταν, αλλά μετά από τις τόσες φορές που σας έχει χτυπήσει το χέρι έχετε αρχίσει και γίνεστε διστακτικοί απέναντι του κάθε που σας πλησιάζει με γρήγορο βηματισμό. Εκτός όμως από τα αρνητικά συναισθήματα που γεννήθηκαν λόγω του χτυπήματος, ο φόβος για το γάβγισμα του σκύλου ή τις φωνές εξακολουθεί να υπάρχει και να τον βιώνετε, ίσως πλέον ακόμη πιο έντονα λόγω του χτυπήματος.
Επιπτώσεις του πνίχτη στη ψυχική υγεία του σκύλου:
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο σκύλο μας όταν χρησιμοποιούμε εξαρτήματα τα οποία του προκαλούν πόνο ή δυσφορία, όπως ο πνίχτης, τα κολάρα με καρφιά,τα ηλεκτρικά κολάρα κ.α. Ο σκύλος μας δε μαθαίνει τι πρέπει να κάνει και δεν του δίνουμε να καταλάβει ποια είναι η επιθυμητή από εμάς συμπεριφορά. Ταυτόχρονα, τα πιθανά αρνητικά συναισθήματα που τον οδήγησαν στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά εξακολουθούν να υπάρχουν με αποτέλεσμα συχνά η συμπεριφορά του να χειροτερεύει, αντί να βελτιώνεται. Δυστυχώς, η σημαντικότερη επίπτωση της χρήσης των εξαρτημάτων αυτών είναι ότι συνήθως διαιωνίζεται ένα πρόβλημα το οποίο βασανίζει τόσο το σκύλο όσο και τον κηδεμόνα του και χαλάει τη μεταξύ τους σχέση.
Επιπτώσεις του πνίχτη στη σωματική υγεία του σκύλου:
Εκτός όμως από την αδυναμία των μεθόδων αυτών να διδάξουν μια επιθυμητή συμπεριφορά και τις αρνητικές ψυχολογικές τους επιπτώσεις ας εξετάσουμε και τις σωματικές επιπτώσεις και τα προβλήματα υγείας που μπορούν να προκληθούν ακόμα και σε απόλυτα υγιείς σκύλους.
Οι τραυματισμοί της τραχείας είναι δυστυχώς αρκετά συχνοί εξαιτίας της χρήσης του πνίχτη, ένα πρόβλημα το οποίο αφού δημιουργηθεί δύσκολα αντιμετωπίζεται. Προβλήματα στο θυρεοειδή, επίσης, μπορούν να προκληθούν εξαιτίας της πίεσης του πνίχτη, όπως και προβλήματα στην όραση του σκύλου λόγω της αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης. Τέλος, ιδιαίτερα σημαντικά προβλήματα στον αυχένα και τη σπονδυλική στήλη του σκύλου μπορούν να προκληθούν λόγω της μεγάλης μηχανικής πίεσης που ασκείται στο λαιμό του ζώου, με αποτέλεσμα να έχουν περιγραφεί μέχρι και θάνατοι από εγκεφαλικό οίδημα λόγω εγκεφαλικής ισχαιμίας όταν κηδεμόνες σήκωσαν το σκύλο τους στον αέρα από το λουρί που ήταν δεμένο με τον πνίχτη με σκοπό να τιμωρήσουν το σκύλο τους (Grohmannetal. 2013).
Τι προκαλεί ο πνίχτης στα σκυλιά...
Εξαιτίας του ότι οι πνίχτες και τα άλλα παρόμοια εξαρτήματα τιμωρίας επηρεάζουν αρνητικά την ευζωία των σκύλων, βλάπτουν δηλαδή τόσο τη ψυχική όσο και τη σωματική υγεία του σκύλου, η χρήση τους σε διάφορες χώρες του κόσμου έχει πλέον απαγορευθεί. Ταυτόχρονα, ευτυχώς, συνεχώς και αυξάνεται η χρήση άλλων εξαρτημάτων τα οποία δεν προκαλούν πόνο και άγχος στο σκύλο, αλλά βοηθούν μηχανικά τον άνθρωπο να χειριστεί το σκύλο του ευκολότερα. π.χ. ειδικά «σαμαράκια» για να μην τραβάει ο σκύλος με όλη του τη δύναμη.
Στην περίπτωση που ο σκύλος δεν τραβάει απλά γιατί θέλει να πλησιάσει κάτι στη βόλτα του, αλλά κάποια συναισθηματικά κίνητρα ή εμπειρίες τον οδηγούν σε κάποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, π.χ. επιθετική συμπεριφορά, τότε δεν υπάρχουν μαγικά εργαλεία και εξαρτήματα, ούτε συνταγές που θα λύσουν το πρόβλημα από τη μία μέρα στην άλλη. Για τις συμπεριφορές αυτές απαιτείται: πρώτον, η διάγνωση των αίτιων που οδηγούν το σκύλο να συμπεριφέρεται έτσι και δεύτερον, η κατάλληλη αντιμετώπιση των αίτιων αυτών.
Για το καλό του σκύλου σας και της σχέσης με αυτόν, λοιπόν, αποφύγετε τη χρήση πνιχτών και άλλων παρόμοιων εξαρτημάτων και σκεφτείτε πριν τις δοκιμάσετε στο σκύλο σας αν θα δεχόσασταν να χρησιμοποιήσουν τις μεθόδους αυτές στον εαυτό σας ή στο παιδί σας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Grohmann, K., Dickomeit, M.J., Schmidt, M.J. and Kramer, M., 2013. Severe brain damage after punitive training technique with a choke chain collar in a German shepherd dog. Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research, 8(3), pp.180-184.
*Ο Χρήστος Καραγιάννης είναι κτηνίατρος και συμπεριφοριστή ζώων διαχειριστής της ιστοσελίδας http://behaviour.gr/
Διαβάστε επίσης:
Παράνομοι από το 1992 πνίχτες και κολάρα που σφίγγουν τον λαιμό του σκύλου
Όταν ο εκπαιδευτής σκύλων προτείνει αυτό που ο νόμος απαγορεύει!
Βοηθήστε μας να συνεχίσουμε να σας ενημερώνουμε για όσα συμβαίνουν στα ζώα στην Ελλάδα ενισχύοντας το www.zoosos.gr
Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.
Φανταστείτε τώρα τα 3 τσοπανόσκυλα που έφαγαν τη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη να είχαν shock collar, όχι ως μέσο βασανισμού, αλλά ως μέσο ύστατου ελέγχου, όχι για την εκπαίδευση, αλλά για να αποφευχθεί ένας θάνατος παιδιού, ή άλλου σκυλιού.