Την αδιαφορία των αρχών αντιμετώπισε ο Συνήγορος του Πολίτη στην έρευνα για τις φόλες & την αντιμετώπιση του εγκλήματος

Στη δημοσιότητα έδωσε στις 24 Ιανουαρίου ο Συνήγορος του Πολίτη του το πόρισμα του αναφορικά με την δηλητηρίαση των ζώων και των μέτρων που πρέπει να παρθούν για την αντιμετώπιση του εγκλήματος που πλήττει άγρια και μη ζώα παντού στην Ελλάδα.

Στο πόρισμα του που μπορείτε να διαβάσετε εδώ καταγράφονται οι προτάσεις για αλλαγή του θεσμικού πλαισίου και όχι μόνο και σε αυτό επισημαίνεται ξεκάθαρα η αδιαφορία των αρχών για την αντιμετώπιση του τόσο εκτεταμένου εγκλήματος αφού σε αρκετές περιπτώσεις δεν έστειλαν ούτε καν τις προτάσεις που τους ζητήθηκαν όπως αναφέρει ξεκάθαρα ο συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης, ο βοηθός συνήγορος του Πολίτη  Ιωάννης Σαγιάς και η ειδική επιστήµονας  Αντωνίνα Παπαθανάσογλου.

Πως ξεκίνησε η έρευνα      

Ο Συνήγορος του Πολίτη εξέτασε αναφορά περιβαλλοντικών οργανώσεων, σχετικά µε την παράλειψη αποτελεσµατικής προστασίας της άγριας ζωής από την παράνοµη χρήση δηλητηριασμένων δολωµάτων. Η καταγγελία υποβλήθηκε µε αφορµή τη µαζική δηλητηρίαση αρπακτικών πουλιών στα στενά του Νέστου το Φεβρουάριο του 2012.

Από τότε έχουν σηµειωθεί αρκετά αντίστοιχα περιστατικά στη χώρα µε θύµατα ποικίλα είδη της άγριας πανίδας, αλλά και οικόσιτα ζώα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µάλιστα, ζήτησε στοιχεία από τους αρµόδιους φορείς αναφορικά µε την υπόθεση  «∆ηλητηρίαση Άγριων Πτηνών στην περιοχή του Νέστου» [EU-PILOT 3601/2012].

Στις 30 Σεπτεµβρίου 2016 και δεδοµένου ότι κρίθηκε ότι δεν έχουν ληφθεί µέτρα για την εξασφάλιση της πλήρους συµµόρφωσης µε το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή έθεσε στις ελληνικές αρχές προθεσµία συµµόρφωσης δύο µηνών, µετά την πάροδο της οποίας, η υπόθεση θα παραπεµπόταν στο ∆ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Συνήγορος, στοχεύοντας στη συνολικότερη επίλυση του ζητήµατος, ερεύνησε το νοµικό καθεστώς που διέπει τη χρήση δηλητηριασµένων δολωµάτων σε συνδυασμό µε εκείνο που διέπει την προστασία της άγριας πανίδας και συµµετείχε σε τρεις συσκέψεις µεταξύ περιβαλλοντικών οργανώσεων και αρµοδίων  διοικητικών φορέων.

Επίσης, η Ανεξάρτητη Αρχή απέστειλε έγγραφες προτάσεις προς τα αρµόδια υπουργεία, ζητώντας την άµεση αντιµετώπιση του θέµατος µε τη λήψη κατάλληλων µέτρων. Ειδικότερα, στο πόρισµά του ο Συνήγορος του Πολίτη, µεταξύ άλλων, τονίζει ότι απαιτείται η δηµιουργία ολοκληρωµένου προγράµµατος δράσης, πλαισιωµένου µε τον κατάλληλο θεσµικό τύπο, ώστε όλες οι υπηρεσίες, συνεργαζόµενες οµαλά, να δρουν βάσει συγκεκριµένων πρωτοκόλλων και αποσαφηνισµένων αρµοδιοτήτων. Οι προτάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής αφορούν όλα τα κρίσιµα θέµατα και στοχεύουν στην άµεση επίλυσή τους και στον συντονισµό των δηµοσίων φορέων.

Οι αρµόδιες ∆ιευθύνσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων και του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανταποκρίθηκαν, έως σήµερα, σε µικρότερο ή σε µεγαλύτερο βαθµό στις εν λόγω προσπάθειες εξεύρεσης κατάλληλων και αποτελεσµατικών λύσεων του προβλήµατος, το οποίο,  δυστυχώς, συνεχίζει να υφίσταται».

Διαπιστώσεις – συμπεράσματα

Στο πόρισμα αναφέρονται τα εξής: «Η υπόθεση εκκρεµεί στον Συνήγορο του Πολίτη από το 2012 και έχει καταβληθεί έντονη προσπάθεια τόσο για το συντονισµό των αρµοδίων υπηρεσιών όσο και για τη θεσµική κατοχύρωση των ζητηµάτων. Η ευρύτητα του αντικειµένου, οι κατά περίπτωση δυσχέρειες συνεργασίας µε τις αρµόδιες υπηρεσίες, αλλά και οι εκάστοτε οργανωτικές δυσλειτουργίες της διοίκησης, απαίτησαν µεγάλο χρόνο προκειµένου να υπάρξουν συγκεκριµένες θετικές εξελίξεις.  Από όσα εκτέθηκαν ανωτέρω, ανακύπτουν τα εξής κυριότερα ζητήµατα:

1. Η Αρχή έχει κρίνει ότι απαιτείται η δηµιουργία ολοκληρωµένου προγράµµατος δράσης, πλαισιωµένου µε τον κατάλληλο θεσµικό τύπο, ώστε όλες οι υπηρεσίες, συνεργαζόµενες οµαλά, να δρουν βάσει συγκεκριµένων πρωτοκόλλων και ξεκάθαρων αρµοδιοτήτων.
2. Από την ανάλυση του πλαισίου για τα επιβλαβή είδη, είναι προφανές ότι οι παλαιότερες διατάξεις περί εξάλειψης αυτών, είναι εξαιρετικά δυσχερές να εφαρµοστούν, καθώς απαιτούνται, όπως έκρινε το ΣτΕ, ειδικές µελέτες. Ως εκ τούτου, ο Συνήγορος του Πολίτη, κρίνοντας ότι όσες σχετικές διατάξεις βρίσκονται σε ισχύ δύνανται να δηµιουργήσουν σύγχυση ερχόµενες σε σύγκρουση µε τις διατάξεις προστασίας του περιβάλλοντος, προτείνει την επανεξέτασή τους και την προσήκουσα τροποποίηση τους στο πνεύµα των αποφάσεων του Ανώτατου Ακυρωτικού ∆ικαστηρίου.
3. Είναι σαφές τόσο από το πλέγµα της νοµοθεσίας όσο και από τα έγγραφα των αρµοδίων υπηρεσιών ότι οι κατά τόπους ∆ασικές Υπηρεσίες που εντάσσονται στις Αποκεντρωµένες ∆ιοικήσεις είναι αρµόδιες τόσο για τη δίωξη των αδικηµάτων που σχετίζονται µε την παράνοµη χρήση δηλητηριασµένων δολωµάτων όσο και µε τη φύλαξη των εκτάσεων, στις οποίες λαµβάνουν χώρα οι εν λόγω ενέργειες. Ωστόσο είναι αναγκαίο να εκδοθούν τα Π∆ που αφορούν αφενός τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων των αγροφυλάκων (που έχουν µεταταχθεί στα δασαρχεία) σε εφαρµογή του αρθρ. 21 του ν. 3938/11 και αφετέρου τον τρόπο άσκησης ελέγχου στους µετακινούµενος µε οχήµατα µέσα στα δασικά οικοσυστήµατα.
4. Η ∆/νση ∆ιαχείρισης ∆ασών και ∆ασικού Περιβάλλοντος (Τµήµα ∆ιαχείρισης Άγριας Ζωής και Θήρας) του ΥΠΕΝ ενεργοποιήθηκε προκειµένου να περιοριστεί το φαινόµενο παράνοµης χρήσης δηλητηριασµένων δολωµάτων. Ωστόσο, µέχρι σήµερα δεν έχουν υλοποιηθεί τα προτεινόµενα σχέδια ενηµερωτικής δράσης και δεν προκύπτει να έχουν αποδώσει σε ικανοποιητικό βαθµό οι προσπάθειες για την αποδοτικότερη λειτουργία των ∆ασικών Υπηρεσιών σε σχέση µε το συγκεκριµένο ζήτηµα. Συγκεκριµένα, τόσο λόγω οργανωτικών δυσκολιών (έλλειψη κατάλληλου προσωπικού και υλικοτεχνικών µέσων) ορισµένων ∆ασαρχείων όσο και παράλειψης έκδοσης ξεκάθαρων οδηγιών και πρωτοκόλλων δράσης, οι ∆ασικές Υπηρεσίες δεν έχουν επιτύχει ικανοποιητικό περιορισµό των εγκληµατικών ενεργειών. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαία τόσο η έκδοση των προαναφερόµενων Π∆ όσο και θέσπιση άλλων νοµοθετικών προβλέψεων που θα διευκολύνουν το έργο των υπηρεσιών, ενώ παράλληλα είναι προαπαιτούµενη η οικονοµική στήριξή τους. Σηµαντική κρίνεται από την Αρχή η επαρκής πρόβλεψη και κάλυψη των εξόδων κίνησης των οχηµάτων των δασικών υπηρεσιών, προκειµένου να καθίστανται δυνατές οι συχνές περιπολίες στις εκτάσεις αρµοδιότητάς τους.
5. Εξαιρετικά σηµαντικό είναι να καταβληθούν προσπάθειες για τη δηµιουργία περισσότερων και κατάλληλα στελεχωµένων Καταφυγίων Περίθαλψης Άγριας Ζωής ή να υποστηριχθούν τα υπάρχοντα, καθώς και οι σύλλογοι που ενεργοποιούνται αποδεδειγµένα στον τοµέα.
6. Η ∆/νση Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και ∆ιαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ (Τµήµα Βιοποικιλότητας και Προστατευόµενων Περιοχών) κατά τη διάρκεια της διαµεσολάβησης, πέραν από την παρουσία του εκπροσώπου της στις δύο από τις τρεις συσκέψεις που πραγµατοποιήθηκαν, απέστειλε ελάχιστες έγγραφες απαντήσεις προς την Αρχή µε αποτέλεσµα να δυσχεραίνεται το έργο της έρευνας. Παράλληλα, δεν έχει υπάρξει, µέχρι σήµερα, ενηµέρωση για την πορεία και τους τρόπους υλοποίησης των µέτρων που είχαν προταθεί από την υπηρεσία.
7. Μέχρι σήµερα το ΥΠΕΝ δεν έχει παράσχει στην Αρχή καµία ενηµέρωση σχετικά µε τις απαντήσεις του στα ζητήµατα που τέθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο έρευνας της υπόθεσης EU-PILOT 3601/2012.
8. Τα µέτρα που είχαν προταθεί από το Τµήµα Βιοποικιλότητας και Προστατευόµενων Περιοχών του ΥΠΕΝ και αφορούσαν τρόπους προληπτικής προστασίας του ζωικού και φυτικού κεφαλαίου, όπως η χρήση ηλεκτροφόρων περιφράξεων και χρήσης ελληνικών ποιµενικών σε περιοχές κινδύνου, επιβάλλεται να εφαρµοστούν σε όσο το δυνατό πιο διευρυµένη χωρικά κλίµακα.
9. Ο διαχωρισµός της θεσµικής στόχευσης σε άγρια και µη ζώα, όπως προκύπτει από τα έγγραφα της διοίκησης και συνάγεται από τα πραγµατικά περιστατικά, δεν εξυπηρετεί την ολοκληρωµένη αντιµετώπιση των ζητηµάτων και την επιτυχή εξάλειψης των φαινόµενων αυτών, δεδοµένου ότι συχνότατα τα πρώτα θύµατα είναι τα ζώα συντροφιάς (πχ σκύλοι) και κατόπιν άγρια ζώα ή πτηνά της περιοχής.
10. Η διαχείριση των πτωµάτων άγριων ζώων που υπήρξαν θύµατα δηλητηριασµένων δολωµάτων δεν προβλέπεται από τις διατάξεις του Κανονισµού 1069/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου µε αποτέλεσµα να µην έχει περιληφθεί στους στόχους του Εθνικού Προγράµµατος Συλλογής και ∆ιαχείρισης Νεκρών Ζώων. Όπως προκύπτει και από την ΥΑ 236/47755/2014, τα προγράµµατα διαχείρισης νεκρών ζώων αφορούν µόνο τα άγρια ζώα για τα οποία υπάρχει υπόνοια µόλυνσης από νόσο που µπορεί να µεταφερθεί στον άνθρωπο. Η επανεµφάνιση κρουσµάτων λύσσας και η ενεργοποίηση όλων των µηχανισµών για τον περιορισµό της καθορίζουν όλες τις πολιτικές δράσης γύρω από το θέµα. Από τις δεσµευτικές διατάξεις περί διαχείρισης λυσσύποπτων ζώων και από τις οδηγίες που συντάχθηκαν από το ΥΠΑΑΤ για τη διαχείριση των δηλητηριασµένων δολωµάτων, η Αρχή θεωρεί ότι πλέον καθίσταται σαφές ότι η συλλογή και µελέτη των πτωµάτων, άγριων ή µη ζώων, πρέπει να γίνεται βάση ενιαίου θεσµικού πλαισίου, ως προς τις διοικητικές αρµοδιότητες. Οι κτηνιατρικές υπηρεσίες των Περιφερειών θα ήταν οι πλέον αρµόδιες να αναλάβουν το µεγαλύτερο τµήµα του έργου αυτού, καθώς µόνο ο κτηνίατρος µπορεί να διαπιστώσει µε ασφάλεια την αιτία θανάτου. Με βάση τα ανωτέρω κρίνεται αναγκαία η θέσπιση διατάξεων που θα δεσµεύουν σαφώς τις ανωτέρω υπηρεσίες και θα προκαθορίζουν τον τρόπο συλλογής όσο και µελέτης του πτώµατος του ζώου που ανευρίσκεται νεκρό και από τον αρµόδιο κτηνίατρο εικάζεται ότι έχει πέσει θύµα δηλητηρίασης. Προαπαιτούµενη φυσικά, είναι η κατά το δυνατό µεγαλύτερη, ενίσχυση των συγκεκριµένων υπηρεσιών µε προσωπικό και υλικοτεχνικά µέσα.
11. Για αντίστοιχους λόγους είναι αναγκαίο να ελεγχθεί εάν είναι δυνατή η παροχή, κατά περίπτωση και εφόσον υπάρχει σχετική εκπαίδευση των κτηνιάτρων, πρώτων βοηθειών από τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες των Περιφερειών στα άγρια ζώα θύµατα δηλητηριασµένων δολωµάτων, µέχρι αυτά να µπορέσουν να µεταφερθούν στα Κέντρα Περίθαλψης Άγριας Ζωής ή σε συλλόγους περίθαλψης άγριας ζωής.
12. Οι υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ συνεργάστηκαν επικοδοµητικά καθ’ όλη τη διάρκεια της διαµεσολάβησης της Αρχής. Ειδικότερα, οι αρµόδιες ∆/νσεις επέδειξαν αξιοσηµείωτη ενεργοποίηση πραγµατοποιώντας σηµαντικά βήµατα που αφορούν τη διαχείριση των περιστατικών δηλητηριασµένων ζώων από φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
13. Ωστόσο, είναι άµεσα επιβαλλόµενη η λειτουργία του συστήµατος της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής συνταγογράφησης της πώλησης φυτοπροστατευτικών προϊόντων, του οποίου η πιλοτική ηλεκτρονική λειτουργία είχε ανασταλεί.
14. Το φαινόµενο της παράνοµης εισαγωγής φυτοφαρµάκων είναι αναγκαίο να εξαλειφθεί µε τη συνεργασία των Τελωνιακών Υπηρεσιών και του ΥΠΑΑΤ. Αντίστοιχη δράση πρέπει αναλάβει και η Ελληνική Αστυνοµία δεδοµένου ότι ποσότητες παράνοµων φυτοφαρµάκων που έχουν εισαχθεί παράνοµα, πιθανό να φυλάσσονται για µακρά χρονικά διαστήµατα µέχρι τη διάθεσή τους, εντός της επικράτειας. Τέλος, για τον περιορισµό των παράνοµων περιστατικών απαιτείται η επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους παραβάτες.
15. Σχετικά µε τα ζητήµατα της αποζηµίωση του φυτικού και ζωικού κεφαλαίου από τις ζηµίες που προξενούν τα άγρια ζώα δεν προκύπτει να πραγµατοποιήθηκε καµία βελτίωση στις προβλέψεις των σχετικών διοικητικών πράξεων του ΕΛΓΑ. Περαιτέρω, όσον αφορά τον τρόπο, αλλά και το ποσοστό κάλυψης της ζηµίας δεν συνάγεται να είναι ικανά να αποτρέψουν την εξάλειψη της άγριας πανίδας από τους αγρότες – κτηνοτρόφους, οι οποίοι νιώθουν να απειλείται το κεφάλαιό τους. Η ιδιαιτερότητα των περιστατικών θανάτωσης ζωικού κεφαλαίου από άγρια ζώα δεν συνάγεται να µπορεί να καλυφθεί µε τον τρόπο που χορηγούνται οι αποζηµιώσεις από τον ΕΛΓΑ.
16. ∆εδοµένης της ιδιαιτερότητας του θέµατος η Αρχή κρίνει ότι ο ΕΛΓΑ θα έπρεπε να είχε εξετάσει σε διαφορετική βάση τα ζητήµατα που τίθενται, εφόσον ήδη από την υφιστάµενη νοµοθεσία βρίσκονται σε ισχύ σχετικές προβλέψεις για αποζηµίωση ζηµιών από άγρια ζώα και για θέσπιση µέτρων ενεργητικής προστασίας. Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι, εφόσον δεν υπάρξουν τροποποιήσεις ως προς την αποσύνδεση των αιτιολογικών κριτηρίων της αποζηµίωσης από αυστηρώς προκαθορισµένα είδη, ενδείκνυται τουλάχιστον ο εµπλουτισµός του Κανονισµού Ασφάλισης της Φυτικής Παραγωγής και του Κανονισµού Ασφάλισης του Ζωικού Κεφαλαίου µε επιπλέον είδη πανίδας επιλέξιµα για αποζηµιώσεις, η αύξηση της αποζηµίωσης, καθώς και παράλληλη αύξηση του αριθµού των παραγωγικών ζώων που καλύπτονται ανά περιστατικό. Σύµφωνα µε όλα τα ανωτέρω, ο Συνήγορος του Πολίτη καλεί, κατά το άρθρ. 4 § 5 του ν.2477/97, τους αρµοδίους Υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων να διερευνήσουν συνολικά το ζήτηµα µε στόχο την εξάλειψη των φαινοµένων παράνοµης χρήσης δηλητηριασµένων δολωµάτων και να παράσχουν πλήρεις, σαφείς και αιτιολογηµένες απαντήσεις στην Ανεξάρτητη Αρχή» καταλήγει το πόρισμα.

Διαρκές έγκλημα χωρίς τιμωρία

Ρίχνοντας μια ματιά μόνο στο αρχείο μας εδώ θα διαπιστώσετε πόσο εκτεταμένη είναι η δηλητηρίαση ζώων με φόλες στη χώρα μας.

Διαβάστε επίσης:

Σκότωσε 2 άγρια άλογα και εξόντωσε 7 σπάνια αρπακτικά πουλιά στο Κρωμνικό Ξάνθης

Διεθνείς διαστάσεις έχει το περιβαλλοντικό έγκλημα στα στενά του Νέστου!

Τοξικό εντομοκτόνο σκότωσε τα πτωματοφάγα πουλιά στα στενά του Νέστου

Από παρασιτοκτόνα δηλητηριάστηκαν μέσα σε 3 μήνες εκατοντάδες άγρια & σπάνια πτηνά στη λίμνη Κάρλα (βίντεο)

Οι εκπαιδευμένοι σκύλοι εντόπισαν τις φόλες και τα ζώα που δηλητηριάστηκαν στον Χόνδρο Βιάννου

Έρευνα αποδεικνύει ότι οι φόλες είναι η νούμερο ένα απειλή για τον Aσπροπάρη στην Ελλάδα

Κίκο και Κούκι: Δύο ειδικά εκπαιδευμένοι σκύλοι που εντοπίζουν τις φόλες

Σύμμαχοι ενάντια στις φόλες μαζί με τον Κίκο τον ειδικά εκπαιδευμένο σκύλο

Δηλητηρίασαν το 1 από τα 3 εναπομείναντα ζευγάρια Ασπροπάρηδων στα Μετέωρα

Συστηματική εξόντωση ζώων με φόλες στο Σουφλί στο Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς

Φόλες με υδροκυάνιο στο Σουφλί εξόντωσαν άγρια και κατοικίδια ζώα

Μαθητές διαμαρτυρήθηκαν για τις φόλες έξω από το Δημαρχείο Αλεξανδρούπολης

Οι μαθητές του Έβρου βροντοφώναξαν «ΟΧΙ ΣΤΙΣ ΦΟΛΕΣ»

Και γύπας νεκρός από δηλητήριο στην Κρήτη

Σέρρες: Νεκροί από φόλες δύο σπάνιοι γύπες

Καλαμπάκα: Νεκρά από φόλες σε μια μέρα 10 τσοπανόσκυλα, 4 αλεπούδες, 1 κουνάβι

Πρόγραμμα ενάντια στις φόλες από τον Αρκτούρο και το Παν. Κρήτης

Φόλες με υδροκυάνιο και νεκρές αλεπούδες εντόπισαν στη Χίο

Γραμμή καταγγελιών για φόλες από τον ΑΡΚΤΟΥΡΟ

Ομάδα σκύλων ανιχνεύει φόλες στα Τρίκαλα

7 αλεπούδες και 6 σκυλιά νεκρά από φόλες με κυάνιο στον Έβρο

Δύο Όρνια νεκρά από φόλες στην Άνω Βυρσίνη Έβρου

Γιάτρεψαν και απελευθέρωσαν τον Ασπροπάρη που βρέθηκε δηλητηριασμένος στην Κοζάνη

Διαρκές έγκλημα: Κατακόρυφη αύξηση στις δηλητηριάσεις ζώων